"Điều hành giá xăng cần sửa đổi để bám sát với thị trường thế giới"

Trao đổi với chúng tôi về những bất cập trên thị trường xăng dầu thời gian qua, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên cấp cao Học viện Tài chính cho rằng vấn đề lợi nhuận chính là nguyên nhân chính khiến xảy ra tình trạng găm hàng, hết hàng của các đại lý bán xăng dầu thời gian qua, vì bán ra là họ lỗ.

Ông đánh giá thế nào về thị trường xăng dầu hiện nay? Điều gì dẫn đến tình trạng găm hàng, kêu thua lỗ tại các doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu thời gian qua, thưa ông?

Thị trường xăng dầu thời gian này có nhiều biến động gây ảnh hưởng rất nhiều tới hoạt động kinh doanh buôn bán và lợi nhuận các doanh nghiệp xăng dầu, vì thế có nhiều doanh nghiệp có phản ứng không phù hợp.

Giá xăng dầu Việt Nam phụ thuộc vào thị trường thế giới. Mà thông thường xăng dầu thường được mua theo kỳ hạn, thường là 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, như vậy nếu hôm nay định giá nhưng phải 1 tháng, 3 tháng hay 6 tháng sau mới có xăng dầu thì rủi ro đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu là rất cao.

Ví dụ thời điểm cuối tháng 6 vừa qua, giá xăng dầu trên thế giới tăng cao, các doanh nghiệp xăng dầu trong nước phải trả giá cao để mua, nhưng 3 tháng sau xăng dầu mới về, thì khi đó giá xăng dầu thế giới lại hạ thấp. Rõ ràng, doanh nghiệp đầu mối phải mua giá cao và bán giá thấp dẫn đến thua lỗ.

Và vấn đề giá cả và lợi nhuận chính là nguyên nhân chính khiến xảy ra tình trạng găm hàng, hết hàng của các đại lý bán xăng dầu thời gian qua, vì bán ra là họ lỗ.

Ông nhận định thế nào về việc các đại lý xăng dầu chỉ được phép mua xăng dầu từ một đầu mối? Điều này tác động thế nào đến thị trường xăng dầu hiện đã quá nhiều biến động?

Theo tôi việc các đại lý chỉ được mua xăng dầu từ một đầu mối là hợp lý với thực tế thị trường, bởi vì hiện nay xăng dầu là mặt hàng được nhà nước thống nhất quản lý giá cũng như chất lượng, từ đó các khoản thuế nhà nước cũng thu thông qua doanh nghiệp bán lẻ. Vì thế nếu như thả lỏng ra để các doanh nghiệp bán lẻ được nhập xăng dầu từ mọi nguồn thì rất khó để truy nguồn gốc xăng dầu và cũng như đánh giá thực tế doanh nghiệp bán buôn thế nào.

Cụ thể, về chất lượng, xăng dầu là nguyên liệu lỏng nên hoàn toàn có thể pha trộn các tạp chất khác, thậm chí người ta có thể hòa xăng dầu dởm vào để bán cho khách. Hay về sản lượng, rõ ràng nếu nhập từ nhiều đầu mối, 1 tháng đại lý bán ra bao nhiêu nhà nước sẽ gặp khó trong việc thống kê để quản lý thu thuế.

Nhiều ý kiến cho rằng nên bỏ quỹ bình ổn giá xăng dầu, đồng thời việc điều chỉnh giá xăng dầu theo chu kỳ 10 ngày có nhiều bất cập, chưa sát giá thị trường, ý kiến của ông thì sao?

Theo tôi, trích quỹ bình ổn giá là hợp lý trong điều kiện nhà nước còn quản lý xăng dầu và còn coi quỹ bình ổn như là công cụ để điều chỉnh giá cả để đảm bảo ổn định sản xuất kinh doanh xăng dầu.

Về thời hạn điều chỉnh giá xăng dầu, theo tôi có thể điều chỉnh ngắn hơn từ 10 ngày xuống 5 - 7 ngày, việc này giúp giá xăng dầu biến động sát với giá xăng dầu thế giới.

Theo ông cần những giải pháp nào để tháo gỡ khó khăn của thị trường xăng dầu hiện nay?

Theo tôi, cơ quan quản lý cụ thể là Bộ Công Thương cần kiểm tra việc cân đối cung - cầu xăng dầu theo từng mặt hàng, với từng địa phương, từng thời gian cụ thể để từ đó xem xét, phân bổ lượng xăng dầu về các nơi một cách hợp lý nhất, đảm bảo nhu cầu phát triển.

Cần xem xét để điều chỉnh lại giá cơ sở hình thành xăng dầu ở các doanh nghiệp đầu mối lẫn các doanh nghiệp bán lẻ để từ đó xây dựng mức giá phù hợp, đảm bảo lợi nhuận cho các doanh nghiệp.

Ngoài ra, Ngân hàng nhà nước cho phép các ngân hàng thương mại nới room cho vay đối với các doanh nghiệp đầu mối nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu mối có nguồn vốn nhập khẩu xăng dầu.

Thường xuyên kiểm soát, giám sát kinh doanh xăng dầu cả ở các doanh nghiệp đầu mối, doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu.

Đặc biệt, hướng tới xây dựng thị trường xăng dầu theo nền kinh tế thị trường giúp cho hoạt động kinh doanh đi theo thị trường, cạnh tranh hơn, gần với thị trường quốc tế, bỏ quỹ bình ổn giá.

Xin cảm ơn ông!