[Phần 3] Thăng trầm của Samsung: Nguy cơ bị cô lập

Những khách “sộp” của xưởng đúc

Trong quý 2/2020, Samsung Electronics nhận được đơn đặt hàng Snapdragon 888 của Qualcomm với quy trình EUV 5nm. Đây là hợp đồng lớn đầu tiên mà gã khổng lồ công nghệ Hàn Quốc giành được trọn vẹn, không phải chia sẻ với TSMC. Có thông tin cho rằng chip nền tảng X65 / X62 của Qualcomm cũng sẽ được sản xuất theo công nghệ 4nm của Samsung.

Xét trên mối quan hệ đối tác chiến lược lâu dài giữa 2 công ty trong lĩnh vực di động, Qualcomm luôn là khách hàng quan trọng nhất của Samsung. Nhưng khi công nghệ chuyển trọng tâm từ di động sang điện toán hiệu suất cao, cần xem xét Qualcomm có thể duy trì vị trí hàng đầu của công ty hay không và liệu sự suy giảm ảnh hưởng của Samsung trong lĩnh vực di động sẽ ảnh hưởng thế nào đến mối quan hệ giữa 2 bên.

Samsung nhận được đơn đặt hàng GPU Ampere của Nvidia vào năm 2019-2020, bằng chứng về khả năng cạnh tranh về giá của mảng kinh doanh đúc chip của Samsung. Việc tập đoàn Hàn Quốc đánh bại công nghệ 7nm của TSMC bằng công nghệ 8nm để giành hợp đồng, đánh dấu bước phát triển rất quan trọng của Samsung.

Hiện công ty Hàn Quốc nhắm đến các đơn đặt hàng 5nm của Nvidia cho năm 2022-2023, nhưng Samsung sẽ phải chứng tỏ khả năng của hãng để thuyết phục Nvidia, công ty đang gặp sức ép bởi lợi nhuận giảm sút.

Nhà máy Samsung ở Austin, Texas sản xuất chipset southbridge (chip cầu nam) cho Intel, nhưng khối lượng không lớn. Intel chọn hợp tác với TSMC, điều này ảnh hưởng đến mối quan hệ của TSMC với AMD. Vì thế, Samsung có thêm chút lợi thế để cạnh tranh với TSMC cho các đơn đặt hàng chip hợp đồng công nghệ 5nm, 3nm của AMD.

Samsung có thể không phải thế lực mạnh, nhưng khi tập đoàn GlobalFoundries - một trong 3 hãng gia công lớn nhất, đối tác chính của AMD, từ bỏ cuộc đua nâng cấp quy trình tiên tiến, Samsung bất ngờ nổi lên. Sự hợp tác công nghệ của tập đoàn Hàn Quốc với AMD chứng kiến việc kết hợp GPU của AMD vào Exynox AP của Samsung. Năm 2018, IBM và Samsung công bố sự hợp tác về EUV 7nm, sản xuất chip Power 10.

Samsung cạnh tranh khó khăn trong mảng đúc chip

Các chip khác như chip ADAS của Tesla, chip GPS của Sony, chip ô tô của NXP và STM đều được Samsung gia công một phần. Khách hàng trong lĩnh vực tiền mã hoá cũng đóng góp 3-4% doanh thu xưởng đúc của Samsung.

Trong bối cảnh thiếu chip toàn cầu, khả năng cung cấp của Samsung cũng được đề cao. Các chuyên gia ước tính rằng mảng kinh doanh đúc của Samsung vẫn có cơ hội tốt để đạt mức tăng trưởng đáng kể trong năm 2022.

Số lượng khách hàng của xưởng đúc Samsung tăng từ 50 vào năm 2017 lên 150 năm 2022, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với gần 1.000 của TSMC. Dù vậy, các thương hiệu lớn như Qualcomm, Nvidia, Google, Tesla, Intel, Ambarella, Facebook và IBM đều là khách hàng của Samsung.

Năm 2022, các đơn đặt hàng sản xuất Qualcomm Snapdragon 8+ Gen 1 sẽ được sản xuất trở lại bởi TSMC. Nhưng Samsung tin rằng công ty có thể sử dụng công nghệ 3GAP để giành lại đơn hàng này vào cuối năm 2024.

Trong khi đó, Nvidia sẽ sử dụng các quy trình nút tiên tiến để sản xuất các sản phẩm tương đối thấp, AMD sử dụng quy trình 4nm từ năm 2022-2023 và chipset của Intel được nâng cấp từ 14nm lên 8nm.

Những đơn đặt hàng chip với số lượng khổng lồ của Apple, TSMC rõ ràng vẫn là đối tác sản xuất được ưu tiên. Samsung đang rất “khao khát” giành được.

Sự không chắc chắn về triển vọng thị trường đang làm chao đảo ngành công nghiệp bán dẫn. Lĩnh vực thiết kế vi mạch hy vọng các xưởng đúc sẽ chia sẻ khó khăn và bình ổn giá cả. Nhưng Goldman Sachs tin rằng tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) của ngành đúc đạt 16% trong giai đoạn 2021-2025 và thị trường đúc ước tính đạt 181 tỷ USD vào năm 2025, cao hơn so với ước tính ban đầu.

Nhiều ý kiến cho rằng lĩnh vực ô tô, 5G và máy tính hiệu suất cao (HPC) sẽ thúc đẩy quy trình sản xuất tiên tiến. Các quy trình từ 28nm trở xuống sẽ rất quan trọng, với tốc độ CAGR là 23%, cao hơn mức tăng trưởng khoảng 10% đối với các quy trình trên 28nm. Đây là lý do tại sao Samsung muốn đầu tư nhiều hơn vào các quy trình tiên tiến và thuê ngoài các quy trình cũ.

Rơi vào thế khó với nguy cơ bị cô lập

Nhật Bản và EU đang tích cực tìm kiếm hợp tác với Đài Loan. Mỹ thậm chí đề xuất liên minh công nghiệp bán dẫn “Chip 4” (gồm Mỹ, Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc) để kết nối với các đối tác chiến lược ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Tuy vậy, Hàn Quốc vẫn có những lo ngại về một liên minh như vậy.

Hàn Quốc thâm hụt thương mại cao, gần 10 tỷ USD hàng tháng trong tháng 7 và 8, chủ yếu do xuất khẩu chất bán dẫn giảm. Giá năng lượng và nguyên liệu nhập khẩu tăng vọt cùng việc mất giá của đồng won. Mức độ tín nhiệm của Tổng thống đương nhiệm Yun Seok-yeol giảm xuống mức thấp so với người tiền nhiệm Lee Myung-bak, được đo trong thời kỳ khủng hoảng tài chính năm 2008. Thời kỳ khó khăn đang ở phía trước với người Hàn Quốc, nhiều người liên tưởng đến những khó khăn trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997.

Nền công nghiệp Hàn Quốc phụ thuộc nhiều vào mảng bộ nhớ

Năm 2021, 60% xuất khẩu chất bán dẫn của Hàn Quốc và Đài Loan đến Trung Quốc. Nhà máy Tây An của Samsung và nhà máy Wuxi của SK Hynix - đều ở Trung Quốc - lần lượt đóng góp hơn 40% sản lượng bộ nhớ NAND flash và DRAM. Có thể hiểu tại sao Samsung và SK Hynix lại đang ở vị thế khó xử với liên minh “Chip 4” do Mỹ đề xuất.

Trong khi đó, Đài Loan và Nhật Bản dễ dàng hoà hợp hơn, do cấu trúc ngành công nghiệp và lý do chính trị. Quan hệ công nghiệp của Nhật Bản và Hàn Quốc khá căng thẳng, thể hiện bởi việc Nhật Bản kiểm soát xuất khẩu 3 vật liệu bán dẫn sang Hàn Quốc vào tháng 7/2019.

Ngược lại, Đài Loan và Nhật Bản có tính bổ sung cao cho nhau về nhu cầu đa dạng của lĩnh vực Internet vạn vật (IoT) và xe điện (EV). Đài Loan sản xuất tốt nhưng nền tảng về thiết bị và công nghiệp vật liệu còn yếu. Trong khi đó, Nhật Bản có nền tảng vững chắc trong ngành công nghiệp vật liệu và thiết bị, với Kioxia vẫn là công ty lớn trong lĩnh vực bộ nhớ và Rohm Semiconductor là đối tác tiềm năng của Đài Loan trong việc hợp tác sản xuất chất bán dẫn thế hệ thứ 3, công suất cao.

Hàn Quốc có lẽ là quốc gia bị cô lập nhất trong số 4 quốc gia sản xuất chất bán dẫn hàng đầu. Quốc gia này phụ thuộc nhiều vào bộ nhớ, một lĩnh vực mà khách hàng sẽ tự động điều chỉnh dung lượng bộ nhớ trong thiết bị theo sự thay đổi giá, rất khác so với các chip logic “không thể thiếu”.

Nhận thức tầm quan trọng của ngành công nghiệp bán dẫn, chính phủ Hàn Quốc đưa ra kế hoạch “K-Semiconductor” vào tháng 5/2021, công bố sẽ đầu tư 550 nghìn tỷ won (khoảng 38 tỷ USD) vào năm 2030 để nâng quy mô và khả năng cạnh tranh của công nghiệp bán dẫn. Kế hoạch cung cấp ưu đãi thuế 40-50% cho chi phí R&D, ưu đãi thuế 10-20% cho đầu tư thiết bị và 2,5 nghìn tỷ won cho chất bán dẫn thế hệ thứ 3.

Về cơ bản, chiến lược của ngành công nghiệp bán dẫn Hàn Quốc sẽ được xây dựng dựa trên lĩnh vực bộ nhớ, tăng cường lĩnh vực “không bộ nhớ” và vật liệu - thiết bị, đồng thời giảm thiểu rủi ro biến động của thị trường bộ nhớ.

Do sự thiếu hụt linh kiện, các nhà cung cấp thiết bị chứng kiến thời gian chờ đợi kéo dài đến 12 tháng vào năm 2021 và lâu hơn là 18 tháng vào giữa năm 2022. Suy thoái kinh tế gần đây giảm bớt tình trạng thiếu hụt, nhưng việc cung cấp thiết bị vẫn còn chậm, ảnh hưởng đến các công ty lớn, bao gồm cả TSMC. Việc các dự án mở rộng của công ty phải chậm lại là điều đương nhiên.

Dù các nhà sản xuất vật liệu và thiết bị của Hàn Quốc có nhiều tiến bộ, họ không phải là những công ty hàng đầu và khó có thể chịu được cạnh tranh gay gắt. Các biện pháp hiện tại của Mỹ nhằm hạn chế xuất khẩu chất bán dẫn sang Trung Quốc và Nga đang nhắc nhở Hàn Quốc rằng hệ sinh thái chất bán dẫn hoàn chỉnh là yếu tố quyết định khả năng cạnh tranh.

Công nghiệp Hàn Quốc khó xác lập vị thế trên trường quốc tế

Ngoài ra, thiết bị EUV (quang cực tím) là điểm yếu trong cạnh tranh ngành trong tương lai của Hàn Quốc nếu không có các giải pháp phù hợp. Thiết bị EUV là yếu tố quyết định để cạnh tranh và Hàn Quốc sẽ gặp khó nếu bị hạn chế về chuỗi cung ứng bán dẫn. Hàn Quốc rất muốn chủ động về công nghệ. Nhưng nếu không có sự hỗ trợ chính trị, các quốc gia quy mô trung bình có thể đối mặt với rủi ro lớn khi muốn có vị trí dẫn dắt ngành công nghiệp toàn cầu.

Phần 1: Thăng trầm của Samsung: Chiến lược kinh doanh mới
Phần 2: Thăng trầm của Samsung: Giành giật khách hàng cho xưởng đúc chip