Đường sắt cao tốc Bắc – Nam: Khi doanh nghiệp Việt vào “trận đánh lớn”

Ngày 31/5 vừa qua, tại buổi tọa đàm do Thủ tướng Chính phủ chủ trì nhằm thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, hàng loạt lãnh đạo doanh nghiệp lớn đã bày tỏ mong muốn và cam kết được tham gia vào dự án trọng điểm quốc gia – đường sắt cao tốc Bắc – Nam.

Việc các tập đoàn tư nhân hàng đầu Việt Nam như Hòa Phát, Vingroup, Thaco, FPT, CMC đồng loạt bày tỏ mong muốn tham gia vào dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam là một tín hiệu tích cực cho thấy năng lực và khát vọng kiến tạo quốc gia của khu vực tư nhân.

Đây không chỉ là phát biểu mang tính chính trị mà còn là lời khẳng định: doanh nghiệp Việt Nam đã sẵn sàng bước vào những “trận đánh lớn”, nơi từng bước chân trên ray không chỉ chở hành khách mà còn chở theo kỳ vọng về một nền kinh tế tư nhân trưởng thành, trách nhiệm và có tầm vóc quốc gia.

Càng nhiều lựa chọn, càng giảm rủi ro

Điểm đáng chú ý là các phát biểu không đơn thuần dừng lại ở khẩu hiệu hay nguyện vọng. Ông Nguyễn Trung Chính – Chủ tịch Tập đoàn CMC, một doanh nghiệp công nghệ hàng đầu, khẳng định các doanh nghiệp lớn trong nước như Hòa Phát, Vingroup, Thaco hoàn toàn có đủ năng lực thực hiện những dự án tầm cỡ như đường sắt cao tốc.

Không chỉ có kinh nghiệm và nguồn lực tài chính, nhiều doanh nghiệp Việt còn có khả năng phối hợp, liên doanh, chia sẻ công nghệ để cùng đảm nhận các hạng mục phức tạp mà trước đây ta phải trông cậy vào nhà thầu ngoại.

Thực tế, từ công nghiệp nặng, công nghệ cao đến xây dựng cơ sở hạ tầng, các doanh nghiệp nội địa đã chứng minh được khả năng vượt khó, đổi mới, và đầu tư bài bản. Hòa Phát hiện là một trong những tập đoàn luyện kim lớn nhất Đông Nam Á; Thaco không chỉ sản xuất ô tô mà còn phát triển mạnh trong lĩnh vực hạ tầng và logistics; Vingroup từng xây dựng siêu đô thị, bệnh viện, trường học, nhà máy sản xuất xe điện – những hệ sinh thái đa ngành cần quản trị tinh vi.

Vấn đề cốt lõi lúc này không còn là “doanh nghiệp Việt có làm được hay không” mà là “chúng ta có dám trao niềm tin cho doanh nghiệp nội không?”.

Một điểm then chốt mà các nhà quản lý cần đặc biệt lưu tâm: càng nhiều doanh nghiệp tham gia, Chính phủ càng có thêm lựa chọn, không chỉ về giá thành mà còn về tiến độ, công nghệ và chất lượng thực hiện.

Đây là lợi thế tuyệt đối của mô hình thị trường cạnh tranh. Không ai phủ nhận vai trò của các nhà thầu quốc tế, nhưng việc độc quyền giao các công trình hạ tầng lớn cho một số ít nhà thầu ngoại mang đến nhiều hệ luỵ: phụ thuộc công nghệ, thất thoát ngoại tệ, và mất cơ hội nâng cao năng lực nội địa.

Trong khi đó, nếu có nhiều doanh nghiệp trong nước tham gia, Chính phủ sẽ đứng ở thế chủ động hơn trong đàm phán, từ đó đảm bảo hiệu quả chi ngân sách và chất lượng công trình.

Khi đấu thầu minh bạch và cạnh tranh lành mạnh, những doanh nghiệp thực sự có năng lực – bất kể là quốc doanh hay tư nhân – sẽ được lựa chọn nhờ vào thực lực thay vì quan hệ hay sự “ưu ái”.

Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị xác định rõ vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân trong phát triển đất nước. Nhưng như ông Trần Đình Long – Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát – nhấn mạnh: “Nghị quyết thì rất tuyệt vời, nhưng vấn đề là ở những văn bản thực thi”. Không chỉ chính sách, mà còn là thái độ và cách nhìn của toàn bộ hệ thống quản lý đối với khối tư nhân.

Khi doanh nghiệp tư nhân “xung phong” vào lĩnh vực trước nay vốn được coi là “sân chơi” của nhà nước hoặc nhà thầu quốc tế, điều họ cần không chỉ là sự chấp thuận, mà còn là niềm tin. Tin rằng họ có năng lực, có khát vọng phụng sự, và xứng đáng được tham gia kiến thiết quốc gia – điều mà một nền kinh tế hiện đại không thể thiếu.

Thay vì chỉ “ưu tiên” dùng hàng trong nước, như ông Long đề xuất, cần thể hiện rõ ràng bằng các quy định: “phải dùng hàng trong nước sản xuất được”. Câu chữ cụ thể, quy định rõ ràng là cách tốt nhất để bảo vệ thị trường nội địa, đồng thời trao cơ hội phát triển cho các ngành công nghiệp nền tảng.

Không ai "đơn độc" trên đường ray phát triển

Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam không chỉ là câu chuyện kỹ thuật, tài chính hay vận tải. Đó là biểu tượng của một đất nước đang vươn mình bước vào giai đoạn phát triển mới – giai đoạn mà trong đó, mọi thành phần kinh tế đều có cơ hội, vai trò và trách nhiệm.

Càng nhiều doanh nghiệp tham gia, Chính phủ càng có thêm lựa chọn và người dân càng được hưởng lợi từ một cuộc cạnh tranh minh bạch, hiệu quả.

Chính phủ, trong vai trò “nhạc trưởng”, cần xây dựng khung khổ pháp lý minh bạch, ổn định, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát huy hết tiềm năng. Không cần thiết phân biệt doanh nghiệp quốc doanh hay tư nhân, lớn hay nhỏ – miễn là có năng lực thực hiện, có cam kết và cùng chung chí hướng vì đất nước.

Đường sắt cao tốc Bắc – Nam là một công trình thế kỷ. Nhưng sẽ thật tiếc nếu sau thế kỷ XXI này, chúng ta vẫn chưa thể tự tay xây dựng lấy tuyến ray của chính mình. Khi doanh nghiệp tư nhân đã sẵn sàng, điều cần thiết nhất lúc này là một quyết tâm chính trị rõ ràng để biến khát vọng đó thành hiện thực.

Phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là chiến lược kinh tế, mà còn là sứ mệnh chính trị để mỗi doanh nhân, mỗi công ty trở thành một viên gạch góp phần dựng xây nên con đường phát triển bền vững cho dân tộc.

Nghiên cứu xây dựng đường sắt cao tốc 7 tỷ USD tuyến TP.HCM - Cần Thơ Đây là một trong những chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trong buổi tiếp xúc cử tri sáng 21/5.