Lãi suất có xu hướng tăng, doanh nghiệp nhiều tiền mặt hưởng lợi lớn?

Ảnh minh họa

Bước sang tháng 7, hàng loạt ngân hàng thương mại đã bắt đầu tăng mạnh lãi suất huy động, trong khi một số “ông lớn” ngân hàng thuộc nhóm Big 4 cũng rục rịch thay đổi biểu lãi suất mới theo hướng tăng thêm 0,1 điểm % với các khoản tiền gửi trên 12 tháng.

Số liệu mới nhất từ Tổng cục Thống kê cho thấy, đến thời điểm 20/6, tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế đã đạt 8,51%, cao hơn nhiều so với con số cùng kỳ năm trước là 5,47%. Tuy nhiên, tới cùng thời điểm trên, huy động vốn của các tổ chức tín dụng mới chỉ tăng 3,97%, chưa bằng một nửa so với tốc độ tăng trưởng tín dụng.

Theo các chuyên gia, lãi suất huy động sẽ chịu áp lực tăng trong năm nay khi tín dụng tăng trưởng mạnh mẽ trong giai đoạn phục hồi kinh tế trong khi các ngân hàng phải cạnh tranh gay gắt với các kênh đầu tư hấp dẫn như bất động sản và chứng khoán. Ngoài ra, áp lực lạm phát tiếp tục hiện hữu trong các tháng tiếp theo cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng gây áp lực lên lãi suất tiền gửi.

Trong một báo cáo hồi tháng 6, Công ty Chứng khoán Mirae Asset đánh giá, CPI của Việt Nam sẽ tăng dần và lợi suất trái phiếu cũng như lãi suất ngân hàng sẽ tăng dần lên. Trong bối cảnh đó, Mirae Asset cho rằng khi lạm phát và lãi suất tăng, cổ phiếu của doanh nghiệp có nhiều tiền mặt sẽ được hưởng lợi.

Lợi nhuận doanh nghiệp bảo hiểm tăng khi lãi suất tăng

Việc lãi suất rục rịch tăng là một tín hiệu tích cực cho các doanh nghiệp ngành bảo hiểm khi nguồn thu nhập chính của nhiều doanh nghiệp bảo hiểm đến từ việc đầu tư trái phiếu và gửi ngân hàng lấy lãi, ngoài ra cũng có đầu tư cổ phiếu, bất động sản hay góp vốn vào công ty liên kết... nhưng tỷ trọng không lớn.

Trong báo cáo chiến lược 6 tháng cuối năm vừa công bố, Công ty chứng khoán VNDirect đánh giá, trong giai đoạn bệnh dịch vừa qua, lợi suất của hai kênh tiền gửi và trái phiếu (chiếm khoảng 90% danh mục đầu tư của các công ty bảo hiểm đã giảm mạnh. Tuy nhiên, VNDirect tin rằng lãi suất đã tạo đáy và đang tăng dần trở lại khi thế giới và Việt Nam phục hồi mạnh mẽ sau bệnh dịch, kéo theo nhu cầu tín dụng và lạm phát tăng cao.

Dựa vào dữ liệu năm 2021, VNDirect ước tính là nếu lãi suất tăng 10 điểm cơ bản thì lợi nhuận của các công ty bảo hiểm thuần phi nhân thọ như Tổng công ty cổ phần Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam (mã PVI), Tổng công ty cổ phần Bảo hiểm Quân đội (mã MIG), Tổng công ty cổ phần Bảo Minh (mã BMI) sẽ tăng khoảng 1% và lợi nhuận của Tập đoàn Bảo Việt (BVH) sẽ tăng 5% (80% lợi nhuận của BVH từ nhân thọ/20% từ phi nhân thọ).

Theo VNDirect, dù cho việc lãi suất thấp đã gây ảnh hưởng xấu đến hiệu quả đầu tư của các công ty bảo hiểm, thị trường cổ phiếu với mức tăng trưởng nhảy vọt trong năm 2021 đã giúp các công ty này duy trì được lợi suất đầu tư ổn định trong giai đoạn bệnh dịch vừa qua.

Bước sang năm 2022, chỉ số VN-Index hiện đã giảm 21% từ đầu năm. Sự sụt giảm mạnh này rõ ràng sẽ có ảnh hưởng không tốt lên các khoản đầu tư cổ phiếu của các công ty bảo hiểm. Tuy nhiên, VNDirect tiếp tục duy trì quan điểm tích cực đối với thị trường cổ phiếu Việt Nam từ nay cho đến hết năm 2022. Cộng với lợi ích từ xu hướng lãi suất tăng (mặc dù ở tốc độ tương đối chậm), công ty chứng khoán này tin rằng các công ty bảo hiểm sẽ tiếp tục đạt được lợi suất ổn định trong năm nay.

Doanh nghiệp nhiều tiền ròng "thơm lây"

Bên cạnh doanh nghiệp bảo hiểm, các doanh nghiệp sở hữu lượng tiền ròng lớn (tiền mặt sau khi trừ các khoản nợ vay ngắn hạn và dài hạn) cũng được dự báo sẽ hưởng lợi khi lãi suất tăng lên.

Theo dữ liệu từ Fiinpro thống kê giữa tháng 5, CTCP Kinh doanh LPG Việt Nam (mã PVG) là doanh nghiệp có tỷ lệ tiền ròng lớn nhất, vượt mức 690 tỷ đồng, tương ứng tới 218,16% mức vốn hóa của doanh nghiệp (318 tỷ đồng).

Xếp ngay sau là CTCP Đầu tư dịch vụ Tài chính Hoàng Huy (mã TCH) với 7.856 tỷ đồng tiền ròng, tỷ lệ tiền ròng/vốn hóa là 97,57%. Ở vị trí thứ 3 là CTCP Xây dựng Coteccons (mã CTD) với tỷ lệ tiền ròng/vốn hóa đạt 94,31%, cụ thể là 2.992 tỷ đồng.

Trong top 15 doanh nghiệp có lượng tiền ròng/vốn hóa lớn theo dữ liệu của Fiinpro, rất nhiều doanh nghiệp họ dầu khí góp mặt, dẫn đầu là Tổng công ty cổ phần Dịch vụ kỹ thuật Dầu khí PTSC (mã PVS) với giá trị tiền ròng/vốn hóa đạt hơn 72% (7.958 tỷ đồng tiền ròng). Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh của PVS cũng cải thiện mạnh từ mức âm 1.356 tỷ đồng trong quý 1/2021 lên mức 667 tỷ đồng trong quý 1/2022.

Tiếp đến, là Vận tải Xăng dầu VIPCO (mã VIP) với tỷ lệ tiền ròng/vốn hóa đạt hơn 55% (261 tỷ đồng tiền ròng). PV Oil (mã OIL) cũng có tỷ lệ tiền ròng/vốn hóa đạt hơn gần 42% (5.293 tỷ đồng tiền ròng).

Tương tự, một số doanh nghiệp phân bón như Phân bón hóa chất dầu khí Tây Nam Bộ (mã PSW), Đạm Cà Mau (DCM), Đạm Phú Mỹ (DPM) cũng sở hữu tiền ròng lớn. Cụ thể, PSW có 176 tỷ đồng tiền ròng với tỷ lệ tiền ròng/vốn hóa đạt 75,7%; DCM có 6.088 tỷ đồng tiền ròng với tỷ lệ tiền ròng/vốn hóa đạt 41% và DPM có 7.580 tỷ đồng tiền ròng, tỷ lệ tiền ròng/vốn hóa đạt hơn 39%...

Dù không có những khoản tiền gửi lớn như các công ty bảo hiểm hay tiền ròng nhiều như top 15 doanh nghiệp trên song nhóm khu công nghiệp cũng có lợi thế riêng nhờ khoản doanh thu chưa thực hiện ngắn và dài hạn lên tới hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn tỷ. Khoản "của để dành" này giúp các doanh nghiệp khu công nghiệp có dòng tiền về đều đặn, qua đó duy trì lượng tiền và tiền gửi ổn định trong khi không cần vay nợ nhiều.

Điển hình như CTCP Đầu tư Sài Gòn VRG (mã SIP) có khoản doanh thu chưa thực hiện ngắn và dài hạn lên đến 10.598 tỷ đồng vào cuối quý 1/2022. Nhờ đó, công ty có thể duy trì lượng tiền và tiền gửi trên 4.000 tỷ đồng trong những quý gần đây. Trong khi đó, CTCP Khu công nghiệp Nam Tân Uyên (mã NTC) cũng có gần 3.100 tỷ đồng doanh thu chưa thực hiện và số dư tiền và tiền gửi 1.450 tỷ đồng tại thời cuối quý 1. Các khoản lãi tiền gửi có đóng góp đáng kể vào lợi nhuận của hầu hết các doanh nghiệp bất động sản khu công nghiệp.

Ngoài những nhóm ngành trên, một số doanh nghiệp đơn lẻ như Tổng Công ty Máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam (mã VEA) hay CTCP Dịch vụ Hàng hóa Sài Gòn (mã SCS) cũng được đánh giá sẽ hưởng lợi từ việc tăng lãi suất nhờ sở hữu lượng tiền gửi lớn trong khi vay nợ không đáng kể.

Theo đó, thời điểm cuối quý 1/2022, VEA có hơn 14.000 tỷ đồng tiền, tương đương tiền và tiền gửi, tăng 2.400 tỷ so với đầu năm. VEA cũng đang nắm giữ tới 30% vốn góp tại Công ty Honda Việt Nam, 20% tại Công ty Ô tô Toyota Việt Nam và 25% tại Công ty TNHH Ford Việt Nam. Nhờ đó, hằng năm doanh nghiệp này hàng được nhận hàng nghìn tỷ đồng đổ về từ cổ tức của các công ty liên kết.

Còn với SCS, đến cuối quý 1/2022, lượng tiền mặt mà doanh nghiệp dịch vụ hàng không này đang nắm giữ lên tới 689 tỷ đồng, tương đương 44% tổng tài sản. Đồng thời, SCS cũng sạch nợ vay, nhờ đó được hưởng lợi trọn vẹn từ xu hướng tăng lãi suất mà không phải chịu áp lực ngược lại đến từ chi phí tài chính.