Mổ xẻ vụ phá sản ngân hàng Silicon Valley Bank lớn thứ 2 tại Mỹ

Cho đến thời điểm này, chính phủ Mỹ đã vào cuộc để bảo vệ người gửi tiền, nhưng với 89% khoản tiền gửi vượt quá giới hạn bảo hiểm đang khiến nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư phấp phỏng không yên.

Ngày 10/3, cơ quan quản lý của California (Mỹ) đã tuyên bố đóng cửa ngân hàng SVB và giao cho Tổng công ty Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang Mỹ (FDIC) kiểm soát.

Trước khi bị đóng cửa, cổ phiếu của SVB đã “bốc hơi” 60% vào ngày 9/3 khi ngân hàng này buộc phải bán danh mục đầu tư trái phiếu Kho bạc Mỹ và 1,75 tỷ USD cổ phiếu nhằm củng cố bảng cân đối kế toán trước tình trạng rút tiền ồ ạt của khách hàng.

Vụ sụp đổ quá nhanh và bất ngờ của SVB, chỉ trong 48 giờ, được coi là thảm kịch ngân hàng lớn nhất tại Mỹ kể từ khi ngân hàng Washington Mutual phá sản vào năm 2008.

Vậy, vì sao SVB lại nhanh chóng bị sụp đổ và điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

SVB – “bà đỡ” của các công ty khởi nghiệp công nghệ

Ngân hàng SVB được thành lập vào năm 1983, là ngân hàng chuyên cung cấp dịch vụ cho các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ. SVB cung cấp tài chính cho gần một nửa công ty công nghệ và chăm sóc sức khỏe được các quỹ đầu tư mạo hiểm Mỹ hậu thuẫn.

Mặc dù không được nhiều người biết đến, ngoài khu vực Thung lũng Silicon, nhưng SVB nằm trong số 20 ngân hàng thương mại lớn nhất tại Mỹ, với tổng tài sản trị giá 209 tỷ USD tính đến cuối năm ngoái, theo FDIC.

Tại sao SVB sụp đổ?

Có nhiều nguyên nhân khiến SVB sụp đổ. Đầu tiên là do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) liên tục tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát. Kể từ tháng 3 năm ngoái, Fed đã mạnh tay tăng lãi suất khiến chi phí vay cao hơn, làm giảm đà tăng của các cổ phiếu công nghệ. Trong khi đó, SVB vốn là các ngân hàng được hưởng lợi từ các công ty công nghệ.

Vụ sụp đổ quá nhanh và bất ngờ của SVB được coi là thảm kịch ngân hàng lớn nhất tại Mỹ.

Lãi suất cao hơn cũng làm xói mòn giá trị trái phiếu dài hạn mà SVB và các ngân hàng khác đang nắm giữ trong suốt thời kỳ lãi suất cực thấp, gần như bằng 0%. Danh mục đầu tư trái phiếu của SVB trị giá 21 tỷ USD có lợi tức trung bình 1,79%, trong khi lợi tức trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm hiện khoảng 3,9%. Tuy nhiên, giá trái phiếu thường diễn biến ngược chiều với lợi suất trái phiếu. Lợi tức cao hơn khiến giá trị trái phiếu giảm xuống, do đó, những ngân hàng nắm giữ nhiều trái phiếu chưa thực hiện hóa được, phải ôm khoản thua lỗ trên giấy tờ.

Trong khi đó, vốn đầu tư mạo hiểm bắt đầu cạn kiệt, buộc các công ty khởi nghiệp phải rút tiền gửi khỏi SVB. Điều này khiến ngân hàng đang ôm nhiều trái phiếu như SVB nhanh chóng bị mất thanh khoản trước tốc độ rút tiền của khách hàng ngày càng tăng.

Hoảng loạn

Ngày 8/3 tuần trước, SVB thông báo đã bán lỗ một loạt chứng khoán và sẽ tiếp tục bán thêm 2,25 tỷ USD cổ phiếu để củng cố bảng cân đối kế toán. Điều đó đã thực sự gây ra sự hoảng loạn trong các công ty đầu tư mạo hiểm. Họ đã khuyên các công ty rút tiền khỏi ngân hàng.

Cổ phiếu của SVB bắt đầu lao dốc từ ngày 9/3, mất khoảng 60%, cho đến khi bị tạm dừng trong phiên ngày 10/3 khi cơ quan quản lý của California can thiệp, đóng cửa ngân hàng và chuyển cho FDIC tiếp quản.

Mark Zandi, chuyên gia kinh tế trưởng của Moody’s, cho biết: “Lãi suất cao làm giảm giá trị trái phiếu Kho bạc Mỹ và các chứng khoán mà SVB cần bán để trả tiền cho các chủ nợ. Điều này khiến việc rút tiền trở nên ồ ạt và buộc FDIC phải tiếp quản SVB”.

Tác động đến đâu?

Bất chấp sự hoảng loạn ban đầu trên phố Wall, giới phân tích vẫn cho rằng sụp đổ của SVB khó có thể gây ra hiệu ứng domino siết chặt ngành ngân hàng như cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

“Hệ thống ngân hàng Mỹ hiện có vốn hóa và thanh khoản tốt hơn từ trước tới nay. Các ngân hàng đang gặp rắc rối hiện nay quá nhỏ để có thể đe dọa đến cả hệ thống”, nhà kinh tế Mark Zandi nói.

Theo FDIC, những người gửi tiền được bảo hiểm đã tiếp cận được khoản tiền gửi được bảo hiểm vào hôm qua. FDIC cũng sẽ chi trả cho những người có số tiền vượt mức bảo hiểm một khoản tạm ứng trong tuần tới.

Ngân hàng SVB được thành lập vào năm 1983

Tuy nhiên, theo báo cáo của FDIC, 89% trong tổng số hơn 175 tỷ USD tiền gửi là không được bảo hiểm và chỉ được định đoạt sau khi thanh lý được tài sản của ngân hàng. Theo luật của Mỹ, số tiền gửi được bảo hiểm tối đa là 250.000 USD. Vì vậy, những khoản tiền vượt quá số tiền trên nằm ngoài phạm vi được bảo hiểm. Trong khi đó, khách hàng gửi tiền tại SVB chủ yếu là các công ty khởi nghiệp và các nhà đầu tư giàu có.

Theo Reuters, riêng nhà sản xuất trò hơi điện tử Roblox Corp và nhà sản xuất thiết bị phát trực tuyến Roku Inc có hàng trăm triệu USD tiền gửi tại đây và phần lớn đều không được bảo hiểm.

Điều gì xảy ra tiếp theo?

Theo nhà phân tích thị trường cấp cao Oanda Ed Moya, mặc dù nguy cơ khủng hoảng lan rộng khó xảy ra song một số ngân hàng nhỏ hơn bị ràng buộc với những ngành công nghiệp thiếu tiền mặt như công nghệ, tiền điện tử có thể đối mặt với khó khăn.

“Mọi người đều biết rằng chiến dịch tăng lãi suất của Fed ở phố Wall cuối cùng sẽ gây ra sự đổ vỡ nào đó, và thực tế nó đang hạ bệ các ngân hàng nhỏ”, ông Moya nói.

FDIC thường bán tài sản của các ngân hàng phá sản cho các ngân hàng khác, dùng số tiền thu được để hoàn trả cho người gửi tiền có số tiền vượt quá hạn mức được bảo hiểm.

Và lựa chọn lúc này đối với SVB là phải tìm một ngân hàng mua lại, mặc dù điều đó đến nay vẫn chưa chắc chắn.