Công nhân liên tục mất việc, lao động tự do ngày càng tăng

Lao động phi chính thức ngày càng tăng (Ảnh minh họa).

Cụ thể, một nghiên cứu mới đây của Viện Nghiên cứu và phát triển TP.HCM (HIDS) đã cho thấy: Trong những năm qua, công nhân, lao động làm việc trong các doanh nghiệp (DN) sản xuất công nghiệp trên địa bàn có xu hướng giảm (giai đoạn 2016 - 2020 giảm bình quân 3,29%/năm).

Ở những ngành thâm dụng lao động, nhất là ngành may mặc, sản xuất da giày và sản phẩm có số lao động giảm mạnh nhất. Trong khi đó, lao động khu vực phi chính thức tăng nhanh.

Lý giải về điều này, ông Trương Minh Huy Vũ - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM cho biết, nguyên nhân là những ngành này có sự dịch chuyển, từng bước di dời sang các địa phương khác hoặc bản thân DN cũng tăng cường đầu tư đổi mới máy móc thiết bị để tăng năng suất lao động, giảm giá thành sản xuất, giảm lao động.

Một điểm nổi bật trong thị trường lao động tại TP. HCM đó là sự gia tăng ngày một lớn của lực lượng lao động phi chính thức. Sự gia tăng này, tuy tiếp tục đóng góp kinh tế cho thành phố nhưng lại tăng rủi ro an sinh xã hội đối với người lao động (NLĐ), khi không được pháp luật bảo vệ và thiếu các điều kiện phúc lợi xã hội…

Ông Vũ cũng cho biết, tất cả những hiện tượng trên khiến cho diễn biến thị trường lao động trên địa bàn thành phố phức tạp, ảnh hưởng không nhỏ đến chiến lược phát triển chung của thành phố.

Thực tế thì không phải chỉ TP.HCM, ghi nhận tại nhiều tỉnh thành trong cả nước cũng cho thấy thực trạng lao động khu vực phi chính thức đang có sự gia tăng. Nhất là khi đại dịch Covid-19 diễn ra.

Trong khi đó, theo ông Lê Văn Thành, nguyên Trưởng Phòng Nghiên cứu văn hóa xã hội (Viện HIDS), về lâu dài cần “chính thức hóa” lao động khu vực phi chính thức để bảo vệ quyền lợi và bảo đảm an toàn cho NLĐ, tạo ra sự công bằng trong thị trường lao động.

Báo cáo của Tổng cục Thống kê về tình hình lao động - việc làm trong quý II/2023 trong cả nước cũng cho thấy số lao động có việc làm phi chính thức chiếm tỷ trọng lớn. Số người có việc làm phi chính thức chung trong quý II/2023 là hơn 33 triệu người (tăng 301,9 nghìn người so với quý trước).

Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức quý II năm 2023 là 65,1%, tăng 0,5 điểm phần trăm so với quý trước và chủ yếu tăng ở khu vực thành thị và nữ giới. Tỷ lệ lao động phi chính thức tăng lên ở hầu hết các vùng kinh tế – xã hội, đặc biệt ở hai vùng Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ.

Báo cáo cũng cho thấy trong quý 2, cả nước có hơn 940.000 lao động mất việc, thất nghiệp, tăng 54.900 người so với quý trước và tăng 58.900 người so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, khi lao động thất nghiệp tăng cao, việc làm mới tạo ra ít hơn thì đương nhiên lao động sẽ tìm tới khu vực lao động phi chính thức.