Thông qua Nghị quyết về nhà ở xã hội: Đột phá chính sách, mở lối an cư cho người lao động

Các đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết bằng hình thức biểu quyết điện tử. Ảnh: Quốc hội

Quỹ Nhà ở quốc gia - “phao cứu sinh” cho giấc mơ an cư

Một trong những trọng tâm của Nghị quyết là việc thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia, một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, bao gồm Quỹ nhà ở Trung ương do Chính phủ thành lập và Quỹ nhà ở địa phương do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập.

Nguồn lực của Quỹ rất đa dạng, từ ngân sách nhà nước cấp, tiền trích từ giá trị quỹ đất đã đầu tư hạ tầng, tiền bán nhà ở thuộc tài sản công, tiền đấu giá quyền sử dụng đất, đến các nguồn hỗ trợ tự nguyện và huy động hợp pháp khác.

Mục tiêu cốt lõi của Quỹ là đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án, và đặc biệt là tạo lập quỹ nhà ở xã hội để cho thuê.

Đây là một giải pháp mang tính nhân văn sâu sắc, hướng tới việc đảm bảo nhu cầu về nhà ở ổn định, lâu dài cho những đối tượng không có khả năng chi trả để mua nhà ở xã hội, với cơ chế cho nhiều người được sử dụng luân phiên quỹ nhà ở này, thay vì tình trạng phần lớn nhà cho thuê hiện nay thường bị bán sau một thời gian.

Cải cách thủ tục, tạo thuận lợi cho dự án nhà ở xã hội

Nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án, Nghị quyết cũng đưa ra nhiều cải cách đáng kể trong quy trình, thủ tục hành chính liên quan đến phát triển nhà ở xã hội. Đáng kể nhất, đối với các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân không sử dụng vốn đầu tư công, sẽ được giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu, cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương đương 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Song song đó, thủ tục quy hoạch chi tiết cũng được tinh giản mạnh mẽ khi không yêu cầu thực hiện bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết nếu khu đất chưa có hoặc cần điều chỉnh quy hoạch chi tiết, tiết kiệm thêm khoảng 65 ngày. Các dự án này cũng sẽ không phải thực hiện thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng; thay vào đó, chủ đầu tư, người quyết định đầu tư tự tổ chức thẩm định, phê duyệt và chịu trách nhiệm.

Mở rộng đối tượng, nới điều kiện - thêm nhiều cơ hội tiếp cận nhà ở xã hội

Nghị quyết cũng thể hiện sự linh hoạt và tính thực tiễn khi mở rộng đối tượng và nới lỏng điều kiện thụ hưởng chính sách. Phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết bao gồm nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, và nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân.

Đặc biệt, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được giao quyền chủ động căn cứ điều kiện thực tế của địa phương để quy định cụ thể điều kiện về nhà ở được hưởng chính sách hỗ trợ, nhất là đối với trường hợp người lao động có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng cách xa địa điểm làm việc.

Điều này nhằm tháo gỡ vướng mắc thực tế khi nhiều người có nhà ở quê nhưng làm việc xa, đồng thời giải quyết các vấn đề phát sinh từ việc sắp xếp lại đơn vị hành chính.

Phiên họp Quốc hội chiều 29/5 thông qua Nghị quyết của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội. Ảnh: Quốc hội

Một điểm mới quan trọng là doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội được phép thuê nhà ở xã hội để bố trí chỗ ở cho cán bộ, công chức, viên chức, công nhân, người lao động của mình, với chi phí thuê được hạch toán vào chi phí sản xuất, kinh doanh hoặc khoản chi sự nghiệp thường xuyên.

Giá cả minh bạch, bảo vệ quyền lợi người mua và thuê nhà

Vấn đề giá cả, mối quan tâm hàng đầu của người lao động, cũng được quy định rõ ràng nhằm đảm bảo minh bạch và bảo vệ quyền lợi. Theo đó, căn cứ phương pháp xác định giá và lợi nhuận định mức, chủ đầu tư được tự xây dựng, thuê tư vấn thẩm tra trước khi phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội. Sau khi nghiệm thu hoàn thành công trình, chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện kiểm toán, quyết toán chi phí đầu tư xây dựng và gửi cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để kiểm tra.

Một cơ chế bảo vệ quyền lợi người mua, thuê mua rất quan trọng được thiết lập: trường hợp giá bán, giá thuê mua theo kiểm toán, quyết toán cao hơn giá đã ký hợp đồng thì chủ đầu tư không được thu thêm phần chênh lệch; ngược lại, nếu thấp hơn, chủ đầu tư phải hoàn trả lại phần chênh lệch cho người mua, thuê mua. Đối với giá thuê nhà ở xã hội, chủ đầu tư sẽ thoả thuận với bên thuê theo khung giá do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định.

Nghị quyết có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/6/2025, một số nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết sẽ có hiệu lực kể từ 1/7/2025.

Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết thí điểm với nhiều cơ chế, chính sách đặc thù được xem là một bước tiến đáng kể trong nỗ lực phát triển nhà ở xã hội. Nghị quyết này, với những quy định mới mẻ và có tính đột phá, đã phản ánh sự quan tâm của Nhà nước đối với nhu cầu an cư của đông đảo người dân, đặc biệt là người lao động có thu nhập thấp.

Sự thành công trong việc triển khai các chính sách này sẽ phụ thuộc vào quá trình tổ chức thực hiện đồng bộ, hiệu quả từ trung ương đến địa phương, cũng như sự chung tay của các chủ thể liên quan.

Với những nền tảng pháp lý mới được tạo ra, có cơ sở để kỳ vọng rằng chương trình phát triển nhà ở xã hội sẽ có thêm động lực, góp phần cải thiện đời sống người dân và thúc đẩy an sinh xã hội.