Vì sao hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa 12 tháng và không bảo lưu thời gian đã đóng trên 144 tháng?

NLĐ băn khoăn về BHTN. Ảnh minh họa: AI.

Mới đây, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã trả lời kiến nghị của cử tri tỉnh Phú Yên về BHTN.

Cử tri cho rằng, thời gian đóng BHTN không được bảo lưu để tính hưởng TCTN cho lần tiếp theo được quy định tại điểm đ khoản 3 Điều 87 dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) đối với “thời gian đóng BHTN trên 144 tháng” sẽ gây ảnh hưởng lớn đến tâm lý NLĐ dẫn đến tìm cách để “bớt thiệt” của NLĐ với việc nghỉ việc hưởng TCTN khi đến ngưỡng.

Theo cử tri, điều này, sẽ gây xáo trộn thị trường lao động, ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp khi mất đi những NLĐ làm việc lâu năm hoặc xảy ra tình trạng NLĐ phối hợp với người sử dụng lao động trục lợi chính sách BHTN.

Đồng thời, ngay tại Luật Việc làm hiện hành và dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) (khoản 2 Điều 102) đều có tính “thời gian bảo lưu được tính bằng tổng thời gian đóng BHTN trừ đi thời gian đóng đã hưởng TCTN” như vậy là thời gian trên 144 tháng đã được thừa nhận.

Do đó, đề nghị nghiên cứu, có quy định cụ thể ở 2 điều khoản trên để không gây khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.

Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, tại điểm đ khoản 3 Điều 87 dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) quy định về thời gian đóng BHTN không được bảo lưu để tính hưởng TCTN cho lần tiếp theo. Theo đó, NLĐ đóng BHTN trên 144 tháng được giải quyết hưởng TCTN với thời gian tối đa là 12 tháng và không được bảo lưu đối với thời gian đóng BHTN còn lại, vì những lý do sau:

Một là BHTN là loại hình bảo hiểm ngắn hạn, tính chia sẻ rủi ro cao, việc chi trả TCTN nhằm hỗ trợ một phần thu nhập cho NLĐ khi gặp rủi ro về việc làm nên cần khống chế thời gian hưởng TCTN tối đa là 12 tháng và không bảo lưu đối với thời gian đóng BHTN trên 144 tháng, góp phần đảm bảo an toàn Quỹ BHTN.

Giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2023, số thu - chi BHTN cơ bản đã tiệm cận nhau. Nếu bảo lưu thời gian đóng BHTN trên 144 tháng thì số lượng người hưởng TCTN và hưởng thời gian dài dự kiến sẽ tăng nhiều, dẫn đến chi BHTN tăng trong khi thu không tăng, nguy cơ mất cân bằng Quỹ BHTN.

Hai là việc tiềm ẩn nguy cơ trục lợi chính sách, khi NLĐ trong 3-4 năm trước khi nghỉ hưu có thể đề nghị hưởng TCTN nhiều lần.

Thứ ba, dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) đã bổ sung các quy định nhằm tăng cường hỗ trợ NLĐ và người sử dụng lao động duy trì việc làm, hạn chế tình trạng thất nghiệp như: linh hoạt mức đóng, bổ sung chế độ hỗ trợ, mở rộng phạm vi hỗ trợ đối với chế độ hỗ trợ đào tạo nghề, nới lỏng điều kiện hưởng đối với chế độ hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho NLĐ. Tuy nhiên, điều này cũng dẫn tới việc tăng chi phí BHTN.

Cuối cùng, kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới đã thực hiện chính sách chỉ chi trả TCTN trong một khoảng thời gian nhất định và có hỗ trợ khác để thúc đẩy NLĐ sớm có việc làm; NLĐ thuộc đối tượng phải đóng (không giới hạn về thời gian đóng) và giới hạn về thời gian hưởng tối đa (Thái Lan thời gian hưởng tối đa 06 tháng, Hàn Quốc thời gian hưởng tối đa 9 tháng, Nhật Bản thời gian hưởng tối đa 12 tháng…).

(Nghe audio về lý do hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa 12 tháng và không bảo lưu thời gian đã đóng trên 144 tháng).

Theo ông Phan Công Chánh, chuyên gia về luật lao động Công ty AAC, Luật Việc làm năm 2013 nêu rõ: BHTN là chế độ nhằm bù đắp một phần thu nhập của NLĐ khi bị mất việc làm, hỗ trợ NLĐ học nghề, duy trì việc làm, tìm việc làm trên cơ sở đóng vào Quỹ BHTN.

Mức hưởng TCTN hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 06 tháng liền kề trước khi thất nghiệp nhưng tối đa không quá 05 lần mức lương cơ sở đối với NLĐ thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định hoặc không quá 05 lần mức lương tối thiểu vùng theo quy định của Bộ luật lao động đối với NLĐ đóng BHTN theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định tại thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.

Thời gian hưởng TCTN được tính theo số tháng đóng BHTN, cứ đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 03 tháng TCTN, sau đó, cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 01 tháng TCTN nhưng tối đa không quá 12 tháng.

Điều kiện hưởng BHTN. Nguồn: BHXH Việt Nam.