Nhà ở xã hội: Hướng đi nào để vừa hỗ trợ người mua, vừa thu hút doanh nghiệp đầu tư?

Nhà ở xã hội: Người lao động khó tiếp cận, chủ đầu tư vướng thủ tục

Anh Đỗ Văn H. (công nhân Công ty TNHH Cheewah Việt Nam, khu công nghiệp Phú Nghĩa, Hà Nội) chia sẻ: “Nhà ở xã hội là một chính sách tốt, nhưng thực tế để mua được rất khó. Dù giá có thấp hơn nhà ở thương mại, nhưng với đồng lương công nhân, tích góp đủ để mua vẫn là điều xa vời. Tôi mong có thêm hỗ trợ để người lao động như tôi có thể sở hữu một ngôi nhà”.

Chị Lê Mỹ L. (nhân viên văn phòng tại quận Ba Đình, Hà Nội) bày tỏ: “Tôi đăng ký mua nhà ở xã hội nhưng không đủ điều kiện vì số lượng có hạn, trong khi người có nhu cầu rất đông. Tôi chỉ mong có thêm nhiều dự án nhà ở xã hội được xây dựng để ai cũng có cơ hội”.

Anh Trần Đắc Q. (nhân viên văn phòng tại quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) cho biết: “Biết là có nhà ở xã hội nhưng hồ sơ xét duyệt quá khó khăn để có được một suất. Tôi mong quy trình đơn giản hơn nhưng vẫn đảm bảo tính minh bạch, công bằng để những ai thực sự cần nhà đều có cơ hội mua được”.

Những chia sẻ trên phần nào phản ánh thực tế khó khăn mà người lao động có nhu cầu mua nhà ở xã hội đang gặp phải.

Các vướng mắc về quy trình và thủ tục hành chính vẫn là rào cản lớn trong việc triển khai dự án nhà ở xã hội.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp, chủ đầu tư nhà ở xã hội cũng gặp không ít thách thức khi triển khai dự án. Tại Hội nghị trực tuyến tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội do Thủ tướng Chính phủ chủ trì chiều ngày 6/3, ông Đậu Minh Thanh, Chủ tịch HĐTV Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD) cho biết, hiện nay, quy định về trình tự thủ tục, thời gian để phát triển một dự án nhà ở xã hội còn bất cập.

Cụ thể, theo ước tính, trường hợp dự án nhà ở xã hội đã có quy hoạch xây dựng được duyệt, đã có chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở và được đưa và danh mục, kế hoạch sử dụng đất của địa phương thì thời gian thực hiện theo tuần tự từ bước chấp thuận chủ trương đầu tư đến khi lựa chọn, ký kết được hợp đồng dự án với nhà đầu tư khoảng gần 300 ngày.

Ngoài ra, sau khi ký hợp đồng dự án, chỉ tính riêng thêm các bước: lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư; lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế thi công và dự toán; khởi công dự án thì tối thiểu nhất cũng mất thêm trên 300 ngày để thực hiện.

Như vậy, trong những điều kiện thuận lợi nhất, thời gian để có thể khởi công một dự án nhà ở xã hội theo quy định hiện hành từ bước chấp thuận chủ trương đầu tư là khoảng trên 500 ngày.

“Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến việc thuyết phục các nhà đầu tư quan tâm, tham gia phát triển các dự án nhà ở xã hội, do đặc thù các dự án này phải chịu một biên độ lợi nhuận định mức không cao”, Chủ tịch HĐTV HUD chia sẻ.

Áp dụng đồng bộ các giải pháp để tháo gỡ rào cản nhà ở xã hội

Chia sẻ về vấn đề này, theo TS. Nguyễn Văn Đính - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), hành lang pháp lý mới, đặc biệt là Luật Nhà ở 2023, đã tiếp thêm nhiều hi vọng cho công cuộc phát triển phân khúc nhà ở xã hội. Nhiều vướng mắc với chủ đầu tư và đối tượng được hưởng chính sách đã được tháo gỡ. Việc mở rộng nhóm đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội, nâng mức thu nhập tối đa lên 15 triệu đồng/người/tháng, bỏ quy định về hộ khẩu cũng đã góp phần giúp điều kiện hưởng chính sách nhà ở xã hội trở nên dễ tiếp cận hơn đối với những người dân có nhu cầu mua nhà. Tuy nhiên, trên thực tế, quá trình đầu tư phát triển nhà ở xã hội vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Đầu tiên, đất đai là một trong những trở ngại lớn nhất đối với doanh nghiệp khi quyết định làm nhà ở xã hội. Dù đã có quy định về việc các địa phương cần chủ động bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội. Thực tế, hầu hết các doanh nghiệp đều phải tự thực hiện giải phóng mặt bằng, tốn thời gian và chi phí, gây ra nhiều khó khăn.

Thứ hai, quy trình thủ tục liên quan đến đầu tư phát triển dự án nhà ở xã hội hiện đang tương đương với dự án nhà ở thương mại, thậm chí có nhiều bước soát xét kỹ hơn. Điều này khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian hơn để triển khai dự án.

Thứ ba, về nguồn vốn, mặc dù đã có gói tín dụng ưu đãi dành cho chủ đầu tư thực hiện dự án và người dân vay mua nhà ở xã hội, nhưng kết quả giải ngân vẫn ở mức rất thấp, chưa tới 2%.

Thứ tư, vẫn còn những vướng mắc liên quan đến đối tượng được hưởng chính sách. Ví dụ: Trong tất cả các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội tại điều 76 Luật Nhà ở không có các đối tượng đã nghỉ hưu, nghỉ chế độ nhưng tại các mẫu đơn trong phụ lục Thông tư số 05/2024/TT-BXD lại có bao gồm đối tượng này. Vì vậy, nhiều Sở Xây dựng tại các địa phương không biết nên xử lý trường hợp này như thế nào. Hay đối với nhóm đối tượng là cán bộ, sĩ quan, chiến sĩ… quân đội nhân dân, công an nhân dân, có quy định về “tổng thu nhập của sỹ quan có cấp bậc hàm Đại tá (gồm lương cơ bản và phụ cấp theo quy định)”. Nhưng mức thu nhập này được xác định cụ thể như thế nào lại chưa được làm rõ, dẫn tới nhiều khó khan, bất cập trong quá trình thực thi.

Thứ năm, rất nhiều người còn e ngại nhà ở xã hội là nhà ở giá rẻ cho người thu nhập thấp, vì thế chất lượng của nhà ở xã hội cũng sẽ ở mức thấp.

Đồ hoạ: Phương Mai

Để gỡ những “nút thắt” này, theo các chuyên gia của VARS, cần có tư duy đổi mới hoàn toàn liên quan đến vai trò và sự song hành từ phía nhà nước và doanh nghiệp. Cụ thể, nhà nước cần đứng vai trò chủ trì thực hiện việc thu hồi đất và giao cho doanh nghiệp thực hiện dự án. Doanh nghiệp sẽ chịu trách nghiệm về kinh phí để đảm bảo nghĩa vụ tài chính.

Bên cạnh đó, cần nhanh chóng nghiên cứu, ban hành quy định đặc thù, dành riêng cho đầu tư phát triển dự án nhà ở xã hội. Trong đó, có thể lược bớt một số bước, cắt giảm tối đa thời gian phản hồi, trả kết quả các bước, yêu cầu sự vào cuộc một cách khẩn trương hơn từ phía cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương. Việc phân cấp mạnh hơn cho chính quyền địa phương trong một số khâu kiểm duyệt cũng sẽ góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện một số khâu thủ tục.

Để hiện thực hóa đề án nhà ở xã hội, cũng cần nguồn vốn đủ mức với quy định thông thoáng, hỗ trợ hơn từ phía nhà nước. Nếu không có sự ưu đãi thực sự về nguồn vốn, doanh nghiệp sẽ khó đủ lực để triển khai, chứ chưa nói đến việc triển khai mạnh mẽ, quy mô lớn.

Về đối tượng được hưởng chính sách, vẫn cần có hướng mở, để cơ hội sở hữu nhà ở xã hội thực sự “mở” hơn với những nhóm đối tượng phù hợp. Trong đó, đối với các chủ đầu tư dự án khu công nghiệp, cần phải bố trí quỹ đất để phát triển khu nhà ở cho công nhân thuê. Bên cạnh đó, đảm bảo các quy định về tiêu chuẩn của nhóm đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội phải rõ ràng, mọi định nghĩa, khái niệm phải cụ thể, tránh gây khó khăn cho người thực thi.

Ngoài ra, cần có những quy chuẩn chung cho dự án nhà ở xã hội, đảm bảo chất lượng cho các dự án nhà ở xã hội; tránh tạo ra các dự án không đạt chuẩn, nhanh xuống cấp, ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của người dân. Đồng thời, cần bổ sung quy định quản lý cho nhà ở xã hội, hoặc tách riêng, hoặc căn cứ theo quy định đối với nhà chung cư nói chung. Ngoài ra, cũng cần xem xét phương án thực hiện các dự án nhà ở xã hội quy mô lớn hay thấp tầng ở một số địa phương cho phù hợp với nhu cầu thực tế.

Không thể phủ nhận, nhà ở xã hội là một chủ trương mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, hướng đến việc đảm bảo an sinh cho người lao động có thu nhập thấp và trung bình. Tuy nhiên, dù đã có nhiều chính sách hỗ trợ, thực tế triển khai vẫn còn nhiều vướng mắc. Nguồn cung hạn chế, thủ tục xét duyệt phức tạp, quỹ đất khan hiếm và cơ chế tài chính chưa đủ hấp dẫn với doanh nghiệp đang là những rào cản lớn.

Chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, các cơ quan bộ ngành là tín hiệu tích cực báo hiệu nhiều điểm sáng về nhà ở xã hội trong thời gian tới, nhưng để đạt được mục tiêu đề ra, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Quan trọng hơn, các chính sách phải thực sự đi vào thực tiễn, đảm bảo rằng nhà ở xã hội không chỉ tồn tại trên giấy, mà những người thực sự cần sẽ được sở hữu.

Khát vọng vươn tới mái ấm "An cư lạc nghiệp" - giấc mơ về một mái ấm bình yên, một chốn đi về sau những giờ lao động vất vả luôn ...

Chi tiết đối tượng và điều kiện được mua nhà ở xã hội năm 2025 Trong bối cảnh giá nhà đất ngày càng leo thang, nhà ở xã hội nổi lên như một giải pháp thiết thực, mở ra cơ ...

Để mua nhà ở xã hội cần chuẩn bị những giấy tờ gì? Chính sách nhà ở xã hội là một trong những giải pháp quan trọng giúp người có thu nhập thấp có cơ hội tiếp cận ...