Trương Gia Bình: "Người Việt không biết cúi đầu"!

Ông là người đặt nền móng cho sự phát triển của ngành công nghệ thông tin Việt Nam, người đã biến FPT từ một nhóm nhà khoa học đầy hoài bão trở thành tập đoàn công nghệ hàng đầu, cạnh tranh với các doanh nghiệp lớn trên thế giới. Hơn thế, ông là minh chứng rõ nét cho tinh thần "người Việt không biết cúi đầu", mang trong mình khát vọng cháy bỏng về một Việt Nam hùng cường.

Chủ tịch FPT Trương Gia Bình.

Năm 1985, Trương Gia Bình, một nhà khoa học trẻ bước xuống sân bay quốc tế Nội Bài sau 12 năm du học tại Liên Xô (cũ). Ông không thể ngăn những giọt nước mắt lăn dài khi nhìn thấy đàn bò nhởn nhơ gặm cỏ ngay bên đường băng. Khung cảnh ấy không chỉ là một hình ảnh mà còn là một biểu tượng của nghèo đói, của một đất nước còn quá nhiều khó khăn sau chiến tranh.

Khởi đầu từ giấc mơ và những giọt nước mắt

Nhưng chính tại khoảnh khắc đó, trong tâm trí của chàng trai 29 tuổi có một giấc mơ lớn đã được nhen nhóm: “Việt Nam phải giàu lên. Việt Nam phải vươn ra thế giới”. Và hành trình của một trong những doanh nhân có sức hút nhất Việt Nam bắt đầu từ những suy tư ấy.

Trương Gia Bình sinh ra và lớn lên trong một giai đoạn đầy biến động của đất nước. Ông thuộc thế hệ được đào tạo bài bản trong lĩnh vực khoa học công nghệ, được gửi đi du học tại Liên Xô (cũ) – một miền đất hứa của những tri thức tiên tiến thời bấy giờ.

Nhưng khi trở về, ông đối diện với một thực tế khắc nghiệt: lương nhà khoa học không đủ sống, lạm phát phi mã, đất nước vẫn chìm trong nghèo khó. Ông chứng kiến bạn bè mình chật vật với cuộc sống, có người phải bỏ nghề khoa học để mưu sinh.

Một người bạn đã nghẹn ngào nói với ông: "Bình ơi, cứu tao với. Tao không đủ tiền để nuôi vợ và hai con". Câu nói ấy ám ảnh ông. Và nó cũng là động lực để ông đưa ra quyết định quan trọng nhất trong cuộc đời mình: không chỉ làm khoa học, mà phải làm kinh doanh.

Cũng từ giây phút đó, ông hiểu rằng nếu Việt Nam không vươn lên, không thay đổi, người Việt sẽ mãi bị xem thường. "Chúng ta phải thoát nghèo. Chúng ta phải mạnh lên" – Đó là lời thề mà ông đã tự nhủ khi quyết định quay về và cống hiến cho đất nước.

Ở bất kỳ quốc gia nào, khoa học và công nghệ luôn được coi là động lực phát triển. Nhưng vào những năm 1980 ở Việt Nam, các nhà khoa học lại rơi vào cảnh chật vật mưu sinh khi lương chỉ đủ sống một tuần. Đồng lương của một nhà khoa học khi đó chỉ khoảng 5 USD/tháng (theo giá trị quy đổi lúc bấy giờ), trong khi giá cả tăng cao do lạm phát.

Mất phương hướng. Nhiều nhà khoa học, dù có chuyên môn cao, nhưng không thể áp dụng vào thực tiễn vì nền kinh tế chưa có cơ chế phát triển.

Tình trạng "chảy máu chất xám". Nhiều người không thể tiếp tục theo đuổi nghề khoa học, buộc phải rời bỏ để làm những công việc khác nhằm đảm bảo cuộc sống.

Bằng sự nhạy bén và tầm nhìn xa, Trương Gia Bình nhanh chóng đưa FPT từ một công ty nhỏ bé trở thành một trong những doanh nghiệp đi đầu trong lĩnh vực công nghệ thông tin và phần mềm tại Việt Nam.

Bản thân Trương Gia Bình cũng nhìn thấy những bế tắc đó. Ông hiểu rằng, nếu cứ tiếp tục như vậy, không chỉ cuộc sống cá nhân của ông và đồng nghiệp bị ảnh hưởng, mà cả tương lai của Việt Nam cũng sẽ bị bỏ lại phía sau.

Trong bối cảnh đó, một người như Trương Gia Bình – dù có tài năng, có tri thức vẫn phải đối mặt với sự khắc nghiệt của đời sống. Trước những thách thức này, Trương Gia Bình phải đứng trước hai lựa chọn.

Một là, tiếp tục con đường khoa học, chấp nhận cuộc sống khó khăn, chờ đợi một cơ hội thay đổi. Hai là, chủ động tìm hướng đi mới, dùng tư duy khoa học để giải quyết bài toán kinh tế, thay đổi số phận không chỉ của bản thân mà của cả cộng đồng.

Ông đã chọn con đường thứ hai: "Nếu chỉ làm khoa học, tôi không thể giúp bạn mình, cũng không thể giúp đất nước. Nhưng nếu làm kinh doanh, tôi có thể tạo ra một doanh nghiệp, tạo ra việc làm, tạo ra giá trị".

Và từ đó, ý tưởng về một công ty công nghệ ra đời.

Những cú vấp và bài học để đời

Ngày 13/09/1988, Trương Gia Bình cùng 12 nhà khoa học khác thành lập Công ty Công nghệ Thực phẩm FPT – cái tên này chỉ là "vỏ bọc" bởi thời điểm đó, Việt Nam chưa có khái niệm về một công ty công nghệ. Họ khởi nghiệp với hai bàn tay trắng.

Trương Gia Bình không chỉ là một doanh nhân mà còn là một người truyền cảm hứng. Ông từng nói: "Chúng ta có một giấc mơ. Giấc mơ đó là một Việt Nam hùng cường. Và tôi tin rằng giấc mơ đó sẽ thành hiện thực".

Vốn liếng duy nhất là những món đồ gia dụng mà ông mang từ Liên Xô về, tích góp lại, bán đi để lấy tiền trả lương cho nhân viên. Ông từng nói: "Tài sản lớn nhất của chúng tôi là con tim, khối óc và cốt cách dân tộc không biết cúi đầu".

Bằng sự nhạy bén và tầm nhìn xa, Trương Gia Bình nhanh chóng đưa FPT từ một công ty nhỏ bé trở thành một trong những doanh nghiệp đi đầu trong lĩnh vực công nghệ thông tin và phần mềm tại Việt Nam.

Dưới sự dẫn dắt của ông, FPT đã mở rộng sang nhiều lĩnh vực như viễn thông, phần mềm, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo. Tập đoàn này hiện diện tại hơn 26 quốc gia, phục vụ hàng trăm khách hàng lớn trên thế giới, bao gồm cả những tập đoàn trong danh sách Fortune 500.

Nhưng chặng đường ấy không chỉ toàn hoa hồng.

Trong kinh doanh, thất bại không phải là điều hiếm gặp. Nhưng điều làm nên sự khác biệt giữa một doanh nhân vĩ đại và một doanh nhân thông thường không phải là số lần họ thất bại, mà là cách họ đối diện và vượt qua nó.

Trương Gia Bình – người sáng lập và dẫn dắt Tập đoàn FPT là một trong những minh chứng rõ nét cho tinh thần ấy. Trong suốt hành trình của mình, ông không ít lần vấp ngã, nhưng mỗi lần như vậy ông lại đứng dậy mạnh mẽ hơn. Một trong những bài học cay đắng nhất là khi FPT bước chân vào lĩnh vực bán lẻ di động nhưng không thành công như kỳ vọng.

Thay vì để thất bại này làm nản lòng, Trương Gia Bình đã nhìn thẳng vào thực tế, rút ra bài học và điều chỉnh chiến lược. "Thất bại không đáng sợ. Đáng sợ là mất đi tinh thần chiến đấu" – câu nói ấy không chỉ thể hiện triết lý kinh doanh của ông mà còn là kim chỉ nam cho những doanh nhân trẻ Việt Nam đang trên hành trình khởi nghiệp.

Nhiều năm trước, khi thị trường bán lẻ di động tại Việt Nam đang bùng nổ, FPT quyết định đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực này thông qua FPT Retail. Ban đầu, chuỗi cửa hàng bán lẻ điện thoại của FPT phát triển khá tốt và chiếm thị phần đáng kể. Tuy nhiên, khi thị trường bước vào giai đoạn cạnh tranh khốc liệt với sự vươn lên mạnh mẽ của các đối thủ khác, FPT Retail dần mất lợi thế.

Những nguyên nhân chính dẫn đến thất bại này có thể kể đến như chiến lược mở rộng chưa tối ưu. FPT Retail đầu tư mở rộng chuỗi cửa hàng khá nhanh, nhưng không tính toán kỹ lưỡng về mặt quản lý vận hành và tối ưu hóa chi phí.

Dưới sự dẫn dắt của ông Trương Gia Bình, FPT đã mở rộng sang nhiều lĩnh vực: viễn thông, phần mềm, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo. Tập đoàn này hiện diện tại hơn 26 quốc gia, phục vụ hàng trăm khách hàng lớn trên thế giới, bao gồm cả những tập đoàn trong danh sách Fortune 500.

Thị trường thay đổi nhanh chóng. Lĩnh vực bán lẻ di động có biên lợi nhuận thấp và dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như xu hướng tiêu dùng thay đổi, sự cạnh tranh gay gắt từ các thương hiệu quốc tế. Khi thương mại điện tử bùng nổ, người tiêu dùng bắt đầu chuyển sang mua hàng trực tuyến, làm giảm doanh thu của các cửa hàng vật lý.

Thiếu sự linh hoạt trong chiến lược cạnh tranh. Trong khi các đối thủ liên tục đổi mới mô hình kinh doanh, FPT Retail vẫn duy trì chiến lược cũ và không thể thích ứng kịp.

Sau nhiều năm cố gắng, FPT quyết định thoái vốn khỏi FPT Retail, tập trung vào các lĩnh vực cốt lõi như phần mềm, viễn thông, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số. Đây được xem là một quyết định dũng cảm, khi dám nhìn nhận thất bại, dám chấp nhận từ bỏ một lĩnh vực không còn phù hợp để tập trung nguồn lực vào những mảng có tiềm năng hơn.

Một trong những điều làm nên sự “đặc biệt” của Trương Gia Bình chính là cách ông đối diện với thất bại. Không đổ lỗi cho hoàn cảnh. Không né tránh trách nhiệm. Không ngần ngại thay đổi. Chính điều này đã giúp FPT nhanh chóng chuyển mình và tiếp tục vươn xa.

Sau khi rút lui khỏi mảng bán lẻ di động, FPT tập trung mạnh vào chuyển đổi số, xuất khẩu phần mềm, trí tuệ nhân tạo và giáo dục công nghệ. Và những quyết định này đã mang lại kết quả vượt mong đợi. FPT Software vươn ra toàn cầu, trở thành đối tác của hàng loạt tập đoàn lớn như Airbus, Toyota, GE…

Doanh thu từ chuyển đổi số của FPT tăng trưởng mạnh, đưa tập đoàn này trở thành một trong những đơn vị đi đầu trong cuộc cách mạng 4.0 tại Việt Nam. Mảng giáo dục và đào tạo nhân lực công nghệ phát triển mạnh, tạo ra hàng nghìn kỹ sư phần mềm chất lượng cao mỗi năm.

Những thành công này minh chứng cho triết lý kinh doanh của Trương Gia Bình: “Không có thất bại, chỉ có bài học. Quan trọng là sau mỗi thất bại, bạn đứng lên như thế nào”.

Giấc mơ lớn không dành cho những người sợ hãi

Câu chuyện của FPT và Trương Gia Bình không chỉ là bài học cho các doanh nghiệp lớn, mà còn có giá trị sâu sắc đối với các startup và doanh nhân trẻ tại Việt Nam.

Trương Gia Bình là hiện thân cho tinh thần "người Việt không biết cúi đầu", một chiến binh thực sự trên con đường chinh phục thế giới bằng trí tuệ Việt Nam.

Đó là, thất bại không phải dấu chấm hết, mà là một phần của hành trình. Không có doanh nghiệp nào thành công mà chưa từng thất bại. Điều quan trọng là học được gì từ thất bại đó.

Linh hoạt và sẵn sàng thay đổi. Thế giới kinh doanh thay đổi liên tục, và chỉ những ai dám thích nghi mới có thể tồn tại.

Đừng sợ sai, hãy sợ không dám làm. Nếu bạn không bao giờ chấp nhận rủi ro, bạn cũng sẽ không bao giờ có cơ hội thành công.

Như Trương Gia Bình đã nói: "Nếu không bao giờ thất bại, nghĩa là bạn chưa bao giờ thử một điều gì đó đủ táo bạo".

Dù đã ở tuổi ngoài 60, Trương Gia Bình vẫn không ngừng cống hiến. Ông tin rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một cường quốc công nghệ nếu biết tận dụng sức mạnh của chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo.

Nhìn vào hành trình của ông Trương Gia Bình, ta thấy rõ một điều: “giấc mơ lớn không dành cho những người sợ hãi”.

Ông dành nhiều tâm huyết để đào tạo thế hệ trẻ. Những dự án như "FPT Software Academy" đã giúp hàng nghìn sinh viên trở thành lập trình viên xuất sắc, làm việc tại các công ty lớn trên thế giới.

Bên cạnh đó, ông còn dành thời gian để hỗ trợ các startup công nghệ và tin rằng Việt Nam không thiếu tài năng, chỉ thiếu một hệ sinh thái đủ mạnh để chắp cánh cho những giấc mơ lớn. "Chúng ta không thể mãi làm thuê. Chúng ta phải làm chủ công nghệ. Chúng ta phải đưa Việt Nam lên bản đồ thế giới", ông khẳng định.

Sự khác biệt lớn nhất của ông so với nhiều doanh nhân khác chính là tinh thần không bao giờ chấp nhận thất bại. Hành trình của ông chưa dừng lại. Và chắc chắn, những chương mới của câu chuyện mang tên Trương Gia Bình sẽ còn tiếp tục với một tầm nhìn lớn hơn, mạnh mẽ hơn và tham vọng hơn.

Nhìn vào hành trình của ông, chúng ta nhận thấy rõ một điều: “giấc mơ lớn không dành cho những người sợ hãi”. Và nếu có ai đó đang mơ về một Việt Nam hùng cường, họ sẽ tìm thấy nguồn cảm hứng từ câu chuyện của Trương Gia Bình – người đã biến công nghệ thành “vũ khí” để đưa đất nước ra biển lớn.

Lê Hoàng Diệp Thảo: “Phượng Hoàng” tái sinh từ tàn tro Lê Hoàng Diệp Thảo-cái tên gắn liền với sự thành công rực rỡ của đế chế cà phê King Coffee, đã chứng minh cho cả ...

Doanh nhân Đỗ Minh Phú: “Đừng chờ có tiền mới khởi nghiệp” Từ một công ty nhỏ chuyên xử lý đá quý, ông Đỗ Minh Phú, Chủ tịch Tập đoàn Vàng bạc Đá quý DOJI đã đưa ...

Doanh nhân Đỗ Duy Thái: Tạo dựng vị thế thép Việt trên bản đồ thế giới Cuối những năm 1980, khi nền kinh tế Việt Nam chuyển mình sau Đổi mới, ông Đỗ Duy Thái, Chủ tịch Công ty TNHH TM ...