Người lao động sẽ mất đi quyền lợi gì khi rút bảo hiểm xã hội 1 lần?

Theo con số của Bảo hiểm xã hội Việt Nam chỉ trong 4 tháng đầu năm 2023 đã có gần 370 nghìn người lao động rút BHXH một lần. Trong khi đó, tính từ năm 2016 đến 2022 có đến 4,48 triệu người rút BHXH một lần.

Nguyên nhân khiến người lao động rút BHXH một lần, một phần là do áp lực kinh tế, mất việc làm, phần khác do tâm lý của người lao động trước thông tin sửa đổi quy định về rút BHXH một lần. Những người rút BHXH một lần chủ yếu là lao động trẻ, từ 20 – 30 tuổi chiếm 41,52%, từ 30 – 40 tuổi chiếm 38,6%. Trong số những người rút BHXH một lần có đến 55% là lao động nữ.

Con số này thực sự đáng báo động khi tình trạng rời hệ thống an sinh xã hội này được dự báo có thể còn tăng lên do thị trường lao động đang có nhiều diễn biến bất ổn như hiện nay.

Theo chuyên gia, khi rút BHXH một lần, người lao động có thể nhận được một số tiền lớn để sử dụng, tuy nhiên rút BHXH một lần lợi thì ít mà thiệt hại thì lâu dài.

Cụ thể, người lao động không được đảm bảo nguồn thu nhập hằng tháng khi về già, phải phụ thuộc vào con cháu, mất đi tự do, sự tự tin và sự an nhàn của cuộc sống nghỉ hưu. Chưa kể, số tiền khi rút BHXH một lần thực tế sẽ thấp hơn nhiều so với số tiền đã đóng vào quỹ BHXH.

Bên cạnh đó, người lao động sẽ không được cấp BHYT miễn phí, không được hưởng chế độ miễn 100% tiền khám chữa bệnh BHYT đúng tuyến. Ngoài ra, khi tử vong thì gia đình không được nhận tiền trợ cấp mai táng và trợ cấp hằng tháng.

Nếu chọn rút BHXH một lần mà sau này nếu đi làm lại và có đóng BHXH thì khoảng thời gian đóng trước đó không được tính do đã hưởng BHXH 1 lần rồi.

Chuyên gia cho biết, tiền của người lao động đóng góp được tích lũy và quản lý tập trung ở cấp quốc gia. Khi người lao động rút BHXH một lần đương nhiên họ sẽ ra khỏi hệ thống an sinh xã hội. Nhà nước không giữ được lưới an sinh cho toàn dân, đồng nghĩa với người dân không còn được hưởng các chế độ chính sách an sinh của Đảng và Nhà nước như lương hưu hay BHYT, chế độ tử tuất. Quan trọng hơn là không thực hiện được quan điểm bao phủ BHXH toàn dân theo tinh thần NQ 28/TW của Trung ương.

Chuyên gia cũng cho biết, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là "của để dành" quý giá của người lao động. Nếu không nhận một lần thì người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ của Nhà nước.

Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may qua đời thì gia đình được hưởng trợ cấp mai táng phí, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất theo quy định bằng hoặc lớn hơn mức hưởng BHXH một lần.

Theo tính toán, nếu cùng một thời gian đóng BHXH thì tổng lợi ích bằng tiền khi hưởng lương hưu hằng tháng sẽ cao hơn nhiều khi hưởng BHXH một lần.

Do vậy, theo chuyên gia, trước hết, Nhà nước cần phải nỗ lực hơn để người lao động hiểu ý nghĩa, giá trị của BHXH và có chính sách hỗ trợ, giải quyết những khó khăn trước mắt cho họ để giữ được lưới an sinh.

Cần có những gói vay ưu đãi để hỗ trợ thêm để trang trải cuộc sống và tạo mở việc làm cho người lao động. Đồng thời, cần có chính sách tạo “sinh kế” giải quyết việc làm bền vững, hoặc hỗ trợ doanh nghiệp ổn định sán xuất, chuyển đổi ngành. Hỗ trợ đào tạo lại nghề cho người lao động qua quỹ BHTN theo quy định của Luật Việc làm.