Xăng dầu "thiếu thật" hay "thiếu giả"?

Vấn đề quản lý cung ứng kinh doanh xăng dầu được giao cho 7 bộ, ngành, cơ quan chức năng và chính quyền 63 tỉnh, thành thực hiện. Vì vậy, để làm tốt việc này, không chỉ cần mỗi ngành, mỗi cơ quan chức năng ở trung ương và chính quyền địa phương làm tốt mà quan trọng hơn phải hợp tác được với nhau chặt chẽ, nhuần nhuyễn và hiệu quả.

Đây là giải đáp của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên trước những băn khoăn, lo lắng của các đại biểu Quốc hội về tình hình nguồn cung ứng xăng, dầu trên phạm vi cả nước, đặc biệt là tại TP.HCM và một số tỉnh phía Nam, tại phiên thảo luận kinh tế - xã hội năm 2022, trong 2 ngày 27 và 28/10.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên giải trình về tình hình cung ứng xăng dầu, sáng 28/10

Xăng dầu "thiếu thật" hay "thiếu giả" cần được làm rõ

Theo đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên), xăng dầu là nhiên liệu, đầu vào của nền kinh tế, một trong những trụ cột quan trọng chính của an ninh năng lượng quốc gia. Giá xăng, dầu có tác động tới hầu hết các ngành kinh tế và đời sống, sinh hoạt của người dân.

Nếu giá xăng dầu ổn định, các cân đối vĩ mô sẽ ổn định, sản xuất kinh doanh sẽ phát triển, có tăng trưởng kinh tế và Nhà nước lại thu được thuế, phí từ nền kinh tế. Vì vậy, vấn đề xăng dầu "thiếu thật" hay "thiếu giả" cần phải nghiêm túc nghiên cứu, thảo luận, đánh giá để có giải pháp căn cơ, lâu dài.

“Chúng ta đã có chiến lược an ninh năng lượng quốc gia. Hai nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, Bình Sơn đảm bảo tới 70-80% sản lượng tiêu thụ trong nước, chỉ phải nhập khẩu 20%. Song thời gian qua đã để xảy ra hiện tượng "hết xăng" tại một loạt các cây xăng ở Hà Nội, TP.HCM.

Tôi cho rằng cách can thiệp tốt nhất của Nhà nước đối với thị trường xăng dầu là bằng chính sách tài khóa, thông qua thuế và phí và làm tốt công tác phối hợp giữa các cơ quan liên quan", đại biểu Yên nêu rõ.

Một bộ phận doanh nghiệp cũng có vấn đề

Làm rõ vấn đề này, theo Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên, thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ, các bộ ngành chức năng và các địa phương đã nỗ lực, cố gắng trong quyết sách, chủ trương trong chỉ đạo điều hành thông qua các công cụ thuế, phí, quỹ bình ổn và cả chính sách xã hội.

Vì thế, thị trường xăng dầu đã cơ bản được ổn định, tổng nguồn luôn không thiếu, giá cả hợp lý và luôn ở nhóm nước có mức bán lẻ thấp nhất trong khu vực và thế giới.

“Tuy nhiên, để xảy ra hiện tượng thiếu hàng cục bộ ở hệ thống phân phối, cửa hàng bán lẻ ở TP.HCM và một số tỉnh phía Nam là điều rất đáng tiếc và bất thường”, ông Nguyễn Hồng Diên nói.

Ngoài nguyên nhân khách quan của thế giới là đứt gãy nguồn cung, khủng hoảng năng lượng, lạm phát tăng cao, giá dao động trong biên độ lớn, ông Nguyễn Hồng Diên cho biết, nguyên nhân chủ quan trong nước là các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu rất khó tiếp cận với vốn, bảo lãnh tín dụng của ngân hàng, điều kiện vay thanh khoản khó khăn, tỷ giá ngoại tệ để nhập hàng thay đổi liên tục, biên độ giá dao động lớn. Vì thế rủi ro rất cao cho các doanh nghiệp.

“Trong bối cảnh khan hàng, nhiều chi phí phát sinh, nhiều định mức lỗi thời nhưng chưa được cập nhật kịp thời, đầy đủ, chưa được phản ánh trong công thức tính giá cơ sở xăng, dầu nên doanh nghiệp càng làm càng lỗ. Doanh nghiệp đầu mối, hay thương nhân phân phối đã không tự cứu được mình để làm ăn có lãi thì cũng không thể lấy đâu ra chiết khấu cho đại lý bán lẻ nên đã tạo ra sự đứt gãy nhất thời, cục bộ ở khâu bán lẻ tại một số nơi”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thông tin.

Ngoài ra, theo Bộ trưởng Công thương, trong tháng 9 và đầu tháng 10, thiên tai, bão lũ xảy ra trên biển và nhiều vùng miền trên cả nước, cũng đã làm chậm các chuyến tàu, chuyến xe chở xăng, dầu về cung ứng cho các đơn vị bán lẻ.

Mặt khác, cũng trong thời điểm này, các lực lượng chức năng cả trung ương và địa phương đã đấu tranh, triệt phá thành công một số vụ buôn lậu, làm giả xăng dầu với số lượng lớn, đến hàng chục ngàn m3, nên ít nhiều cũng đã làm ảnh hưởng đến phân phối, kinh doanh xăng dầu trên một số địa bàn.

Qua khảo sát của ngành công thương, ở TP.HCM và các tỉnh phía Nam có tình trạng một bộ phận ký hợp đồng mua hàng với doanh nghiệp đầu mối, nhưng thường xuyên không mua hàng. Vì vậy, doanh nghiệp đầu mối không chủ động được hàng trong kỳ.

“Khi thiếu hàng các thương nhân phân phối quay lại mua hàng, thì đương nhiên không còn cơ hội, vì thế dẫn tới đứt gãy một số nơi”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết.

Cần sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa các bộ ngành và địa phương

Ông Nguyễn Hồng Diên cho biết, nước ta, theo quy định hiện hành, vấn đề quản lý cung ứng kinh doanh xăng, dầu được giao cho 7 bộ, ngành, cơ quan chức năng và chính quyền 63 tỉnh, thành thực hiện.

"Để làm tốt việc này, không chỉ cần mỗi ngành, mỗi cơ quan chức năng ở trung ương và chính quyền địa phương làm tốt mà quan trọng hơn phải hợp tác được với nhau chặt chẽ, nhuần nhuyễn và hiệu quả. Nhất là trong bối cảnh thị trường thế giới và trong nước rất dị biệt như vừa qua", Bộ trưởng nhìn nhận.

Về giải pháp, ông Nguyễn Hồng Diên cho biết, Bộ Công Thương chỉ đạo, hướng dẫn doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối chia sẻ nguồn cung trong dự trữ thương mại để kịp thời chi viện cho các địa bàn cần ứng cứu. Phân giao chỉ tiêu bổ sung sản xuất, nhập khẩu cho các doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, lực lượng chức năng cần tăng kiểm tra, giám sát toàn hệ thống kinh doanh xăng dầu, kiên quyết xử lý vi phạm, kể cả rút giấy phép kinh doanh vĩnh viễn doanh nghiệp vi phạm nhiều lần, bảo đảm lưu thông thông suốt, duy trì hệ thống.

Bộ Công Thương sẽ cùng Ngân hàng Nhà nước kịp thời tiếp cận nguồn vốn, bảo lãnh tín dụng, là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp xăng dầu tồn tại. Hiện doanh nghiệp đang cần nới trần vay, ưu đãi lãi suất, hỗ trợ điều kiện thanh khoản để duy trì hoạt động.

Để doanh nghiệp không lỗ hoặc lỗ ở mức chấp nhận được, Bộ Công Thương cùng cơ quan chức năng sử dụng công cụ thuế, phí, Quỹ bình ổn và chính sách an sinh khi cần thiết điều hành giá bán lẻ xăng dầu phù hợp với biến động giá thế giới…