Dự án cao tốc TP.HCM – Mộc Bài: 2 Trung Quốc, 1 Việt Nam, chọn nhà đầu tư nào?
| Sắp khởi công dự án cao tốc hơn 9.700 tỷ đồng ở miền Tây |
Dự án cao tốc TP.HCM – Mộc Bài dài khoảng 51km, bắt đầu từ Củ Chi (TP.HCM), đi ngang cạnh một doanh trại quân đội và kết thúc tại cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh), kết nối với đất bạn Campuchia. Trong 3 nhà đầu tư quan tâm, có 2 là nhà đầu tư/liên danh có yếu tố Trung Quốc, 1 là liên danh của Việt Nam.
 |
| PGS.TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư hạ tầng giao thông Việt Nam. |
Hiện Ban Giao thông TP.HCM (chủ đầu tư) đang tiếp nhận hồ sơ quan tâm của 3 nhà đầu tư/liên danh nhà đầu tư xin tham gia xây dựng cao tốc này (DATP 1).
2 Trung Quốc, 1 Việt Nam: Là những nhà đầu tư nào?
Đó là: Liên danh Công ty cổ phần Tổng công ty Đầu tư Xây dựng 194 và Công ty cổ phần Lizen (Việt Nam);
Liên danh Tổng công ty Cầu đường Trung Quốc – Tập đoàn CT (China Road and Bridge Corporation và Công ty cổ phần Đầu tư Metro Star, Việt Nam);
China Harbour Engineering Company Limited (Bắc Kinh, Trung Quốc).
Các nhà đầu tư này đã hoàn tất gởi hồ sơ quan tâm đến chủ đầu tư hồi giữa tháng 9/2025. Chủ đầu tư đã thẩm định và yêu cầu các bên bổ sung các thông tin quan trọng liên quan. Trong đó, đến nay liên danh nhà đầu tư Công ty 194 – Lizen (Việt Nam) đã hoàn tất phần bổ sung theo yêu cầu ngay từ lần 1.
 | |||||||||
|
Trong khi đó, một trong hai nhà đầu tư Trung Quốc đang được Ban giao thông gia hạn thời gian bổ sung thông tin. Có ý kiến cho rằng việc gia hạn này là không công bằng với những nhà đầu tư đã hoàn tất việc gia hạn bổ sung đúng thời hạn và hy vọng việc gia hạn này không ảnh hưởng đến tiến độ của dự án (dự kiến đấu thầu trong tháng 12/2025; lựa chọn nhà đầu tư trong tháng 1/2026 và khởi công vào tháng 3/2026).
Nhà nước góp 50% chi phí, gần 10.000 tỉ đồng
Dự án cao tốc TP.HCM – Mộc Bài có tổng vốn đầu từ 19.617 tỉ đồng (trong đó, 50% là vốn Nhà nước cho giải phóng mặt bằng và các chi phí khác), thời gian thực hiện từ năm 2024-2027.
 | ||||||
|
Trong đó, vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư BOT là 1.491 tỷ đồng; vốn vay và các nguồn vốn hợp pháp khác của nhà đầu tư là 8.452 tỷ đồng. Vốn nhà nước trong dự án (nếu có) khoảng 478 tỷ đồng; vốn ngân sách Trung ương và thành phố là 9.674 tỷ đồng. Dự án không có nguồn vốn nước ngoài (ODA).
Dự án có quy mô 6 làn xe. Trong giai đoạn 1 đầu tư 4 làn xe tiêu chuẩn và 2 làn dừng khẩn cấp liên tục. Giải phóng mặt bằng một lần theo quy mô 6 làn xe trên toàn tuyến.
Dự án này có 4 DATP. Bao gồm: Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc TP.HCM - Mộc Bài (giai đoạn 1, DATP1) theo phương thức đối tác công tư (PPP, hợp đồng BOT).
Dự án đầu tư xây dựng đường gom dân sinh, cầu vượt ngang đường cao tốc (DATP2);
Dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cao tốc TP.HCM - Mộc Bài đoạn qua TP.HCM (DATP3);
Dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cao tốc TP.HCM - Mộc Bài đoạn qua tỉnh Tây Ninh (DATP4).
Đến nay, cả bốn dự án thành phần của cao tốc TP.HCM – Mộc Bài đều đã được phê duyệt dự án đầu tư và đang được triển khai theo lộ trình. Trong đó, DATP 1 đang khảo sát, đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư; dự kiến khởi công vào tháng 3/2026. DATP 2 đã khởi công gói thầu đầu tiên vào ngày 19/8, các gói thầu còn lại khởi công trong năm 2025.
Lưu ý gì khi có nhà đầu tư nước ngoài tham gia dự án BOT?
PGS.TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư hạ tầng giao thông Việt Nam (VARSI) cho biết: “Theo sự hiểu biết của tôi, cho tới thời điểm hiện tại, hầu như chưa có dự án giao thông đường bộ nào ở Việt Nam áp dụng phương thức đối tác công-tư (PPP) thông qua hình thức hợp đồng BOT mà nhà đầu tư là nước ngoài. Có thể, trong một số dự án cảng, sân bay có thể có sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài nhưng chỉ là cổ đông không chi phối”.
Trong khi đó, thực tế khi xây dựng, vận hành dự án giao thông đường bộ theo hình thức PPP (hợp đồng BOT) lâu nay giữa các nhà đầu tư trong nước với Nhà nước thỉnh thoảng cũng xuất hiện những vấn đề chưa thống nhất và phải ngồi lại trao đổi (như vấn đề đơn giá xây dựng, vấn đề tăng giá thu phí theo định kỳ…).
Vậy, những vấn đề pháp lý đặt ra khi nhà đâu tư/liên doanh nhà đầu tư có yếu tố nước ngoài trúng thầu xây dựng, vận hành dự án hạ tầng giao thông ở Việt Nam, ở đây là cao tốc TP.HCM – Mộc Bài, là gì?
Theo ông Trần Chủng, phương thức đối tác công-tư (PPP) được hiểu là nhà nước và các nhà đầu tư tư nhân cùng ký hợp đồng để phân chia lợi ích, rủi ro cũng như trách nhiệm của mỗi bên trong việc xây dựng công trình hay cung cấp một dịch vụ công nào đó.
Ông diễn giải, hình thức hợp tác công-tư ở nước ta thời gian vừa qua được áp dụng nhiều nhất trong lĩnh vực GTVT cụ thể trong lĩnh vực đường bộ là hình thức hợp đồng Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT: Build - Operate -Transfer), là mô hình mà ở đó, nhà đầu tư tư nhân đứng ra xây dựng và vận hành công trình sau một thời gian nhất định nhà đâu tư tư nhân chuyển giao toàn bộ cho Nhà nước.
Quyền và nghĩa vụ của các chủ thể (cơ quan có thẩm quyền và nhà đầu tư) được điều chỉnh bởi Luật PPP và các luật khác có liên quan của Việt Nam. Và như vậy, khi xảy ra tranh chấp giữa hai đối tác, việc xử lý tranh chấp áp dụng theo pháp luật Việt Nam. Điều khỏan này cần phải được các bên đưa vào trong nội dung của hợp đồng.
Tuy nhiên, theo ông, để tránh những tranh chấp phát sinh, nhất là trong trường hợp đối tác của Nhà nước trong hợp đồng BOT là nhà đầu tư có yếu tố nước ngoài, hợp đồng BOT phải thương thảo rất chi tiết để các bên cần thống nhất lựa chọn trọng tài (trong nước hoặc quốc tế).
Và khi kết quả trọng tài không đạt được mong muốn (có thể của một bên) thì có quyền kiện lên tòa án. Và đã lên tới tòa án, theo ông, chắc chắn sẽ phải do Tòa án Việt Nam thực hiện.
| Đánh giá về năng lực kỹ thuật làm đường cao tốc, năng lực vốn, năng lực vận hành của các Nhà đầu tư hạ tầng giao thông Việt Nam hiện nay, PGT.TS Trần Chủng cho rằng: “Có thể nói, mục tiêu 3000km đường bộ cao tốc hoàn thành trong năm 2025 của Chính phủ có đóng góp không nhỏ của các nhà đầu tư tư nhân thông qua phương thức đối tác công-tư. Từ năm 2010 tới nay, các nhà đầu tư tư nhân thông qua hình thức hợp đồng BOT đã đóng góp cho đất nước hơn 70% tổng chiều dài hầm đường bộ xuyên núi và gần 600km đường bộ cao tốc. Điểm nổi bật của các nhà đầu tư tư nhân trong thời gian qua là họ tiếp cận rất nhanh với các công nghệ thi công hiện đại, việc lựa chọn mô hình quản trị hiện đại và năng động nên đã quy tụ được nhiều nhân lực có chất lượng cao cùng mô hình tổ chức lao động khoa học, công nghệ thi công hiện đại nên đã tạo được năng suất lao động rất cao. Phần lớn các công trình do các nhà đầu tư tư nhân thực hiện thông qua hình thức hợp đồng BOT đã tạo lên những đột phá về tiến độ, tổng chi phí dự án và chất lượng công trình. Có thể nói, họ đã chinh phục được mọi thách phức tạp về kỹ thuật, làm chủ và phát triển các công nghệ mới hiệu quả trong điều kiện Việt Nam. Đây thực sự là niềm tự hào về các nhà đầu tư, các doanh nghiệp tư vấn, thi công lĩnh vực giao thông Việt Nam”. |
| Lựa chọn nhà đầu tư theo điều luật nào khi có yếu tố nước ngoài? Theo chủ đầu tư, việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư được thực hiện theo Điều 34 Nghị định 35/2021/NĐ-CP (đấu thầu rộng rãi quốc tế trong trường hợp có dưới 6 nhà đầu tư quan tâm, trong đó có ít nhất một nhà đầu tư được thành lập theo luật pháp nước ngoài đăng ký quan tâm). Tuy nhiên, theo chủ đầu tư, hình thức lựa chọn nhà đầu tư trong nước theo hình thức PPP sẽ được áp dụng trong trường hợp không có nhà đầu tư quốc tế quan tâm hoặc áp dụng theo Điều 39, Điều 40 Nghị định 35/2021/NĐ-CP, khi dự án thuộc trường hợp cần bảo đảm về quốc phòng, an ninh quốc gia, bảo vệ bí mật nhà nước hoặc xuất hiện các điều kiện đặc thù, riêng biệt mà không thể áp dụng cho các hình thức lựa chọn nhà đầu tư theo quy định". |
| Nhiều ý kiến cho rằng, dự án cao tốc TP.HCM – Mộc Bài, tuy là dự án trọng điểm của TP.HCM nhưng chỉ là một dự án nhỏ trong tổng thể các dự án cao tốc đã và đang triển khai hiện nay. Dự án này chỉ dài gần 51km, đi qua địa hình bằng phẳng, không núi đồi, không phải làm hầm (như ở miền Trung và phía Bắc); không đi qua nền đất yếu (như cao tốc đi qua Đồng bằng sông Cửu Long). Hiện nay, cả nước đã hoàn thành trên 2.000km đường cao tốc và đến cuối 2025, sẽ có 3.000km đường cao tốc hoàn thành, nối liền một dải từ Nam chí Bắc. Nhiều đoạn cao tốc được thi công trong điều kiện kỹ thuật rất khó (làm hầm qua núi, làm cầu cạn cao trên 50m, xử lý nền đất yếu…) và các nhà đầu tư, nhà thầu Việt Nam đều làm chủ được kỹ thuật thi công, thì 51km cao tốc TP.HCM – Mộc Bài là “trong tầm tay”. Mặt khác, trong điều kiện kinh tế cả thế giới đang khó khăn như hiện nay và tình hình địa chính trị biến đổi phức tạp, thì việc đầu tư để phát huy sức mạnh nội lực là tối quan trọng. Trong đó có tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước có hợp đồng, tạo công ăn việc làm, kích thích sản xuất và tiêu dùng. Theo ông Trần Lệnh - Một cựu chiến binh tham gia chiến dịch Tổng tấn công Mùa xuấn 1975 và hiện cũng đang là nhà đầu tư các dự án giao thông cho rằng: Trong khi tình hình thế giới biến đổi và xung đột phức tạp, thì một dự án kết nối giao thông từ một thành phố lớn nhất nước, giữ vai trò động lực, đầu tàu như TP.HCM với cửa khẩu Mộc Bài sang đất bạn Campuchia là điều hết sức cẩn trọng. Bởi theo ông, trong quân sự, giao thông là huyết mạch, là sự sống còn, là đường vận chuyển quân lương, khí tài, đóng góp phần tối quan trọng của trong việc thành bại của mỗi chiến dịch. Cho nên theo ông, cùng với việc nhà đầu tư trong nước đã làm chủ công nghệ thi công đường cao tốc và sự nhạy cảm của một dự án kết nối với cửa khẩu biên giới, thì việc chọn nhà đầu tư nào là việc phải rất cân nhắc. Chưa nói là với công nghệ giám sát, vận hành giao thông thông minh hiện nay, nhà đầu tư vận hành cao tốc có thể nắm từng chân tơ kẽ tóc bất cứ sự dịch chuyển của bất cứ đối tượng nào trên đường, dù dân sự hay quân sự. |
 Đường sắt cao tốc Bắc – Nam: Khi doanh nghiệp Việt vào “trận đánh lớn” Việc các tập đoàn tư nhân hàng đầu Việt Nam như Hòa Phát, Vingroup, Thaco, FPT, CMC đồng loạt bày tỏ mong muốn tham gia ... |
 Khơi thông “huyết mạch” đường sắt quốc gia Bộ Xây dựng vừa thành lập Ban chỉ đạo triển khai các dự án đường sắt quốc gia, một quyết định đánh dấu bước chuyển ... |
 Tư nhân – Động lực mới kiến tạo hạ tầng quốc gia Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị cùng quan điểm đột phá của Chính phủ đã mở ra ... |
Các tin khác
“Đất kim cương” ven sông Hàn: Bồi thường cho dân giá rẻ mạt, mang lợi lớn cho DN đầu tư
Đà Nẵng: Quy hoạch khu “đất kim cương” ven sông Hàn có lợi cho DN nhưng khốn cùng cho nhà đầu tư nhỏ lẻ
Cận cảnh dự án chung cư Galia Hà Nội: Mới khởi công dự án đã “rầm rộ” nhận đặt chỗ, ký quỹ
Casa Centra Hà Nam: Đã bị "cầm cố" ngân hàng, trên mạng đang rao bán
Sun Group đề xuất nghiên cứu đầu tư Khu đô thị mới Bình Quới - Thanh Đa
Sun Group đề xuất đầu tư hàng loạt dự án trọng điểm tại TP.HCM
THACO đề xuất tích hợp hai dự án chiến lược
Quốc hội thông qua Luật Đường sắt (sửa đổi): Mở đường cho đầu tư tư nhân
Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam: Mở cửa cho vốn tư nhân, kỳ vọng đột phá
Vốn điều lệ 1 tỷ đồng, Mekolor lấy đâu ra 100 tỷ USD để muốn làm đường sắt cao tốc Bắc Nam?
Mở rộng cao tốc TP.HCM – Long Thành: Lối ra cho kẹt xe, bước đệm cho sân bay Long Thành
Khơi thông “huyết mạch” đường sắt quốc gia
