Bỏ giấy phép xây dựng: Niềm vui lớn về một giấc mơ an cư

Chủ trương này nhận được sự đồng tình, ủng hộ mạnh mẽ từ xã hội, vì đã chạm đến đúng nỗi khổ "âm ỉ" bấy lâu trong một khâu vốn nổi tiếng là "nhiêu khê", dễ phát sinh tiêu cực.

Chủ tịch TP.HCM Nguyễn Văn Được cho biết thành phố sẽ thí điểm bỏ cấp phép xây dựng. Ảnh: TTBC

Ngày 2/6, tại hội nghị triển khai Nghị quyết 201/2025 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được đã gây chú ý lớn khi tuyên bố TP.HCM sẽ xem xét bỏ giấy phép xây dựng (GPXD) ở các khu vực đã có quy hoạch chi tiết, lộ giới rõ ràng, và quy chế kiến trúc đô thị cụ thể.

Quyết định “cởi trói”

Đây không chỉ là động thái kỹ thuật, mà là bước chuyển mình quan trọng trong tư duy quản lý nhà nước, từ tiền kiểm sang hậu kiểm, từ nghi ngờ sang tin tưởng người dân. Từ lâu nay, giấy phép xây dựng, đặc biệt với nhà ở riêng lẻ đã là “ác mộng” hành chính đối với nhiều hộ dân.

Việc xin cấp GPXD, vốn tưởng là một thủ tục hành chính đơn giản, lại trở thành quá trình gian truân kéo dài, tốn kém, thậm chí dễ khiến người dân rơi vào tình huống “dở khóc dở cười”. Phải chạy vạy, chung chi, xin xỏ, chờ đợi… đó là thực tế không hiếm gặp trong nhiều năm qua.

Do vậy, khi TP.HCM công bố chủ trương bỏ giấy phép xây dựng, hàng triệu người dân nhất là tầng lớp lao động đô thị, người có nhu cầu sửa chữa, xây dựng nhà ở đơn lẻ rất vui mừng. Với người dân thành phố, đây là một sự “giải thoát” thật sự khỏi những rắc rối, phiền hà vốn được xem như "mặc định" trong đời sống hành chính đô thị.

Điều quan trọng nhất là người dân cảm thấy được tin tưởng. Họ không còn bị đối xử như những người “đang cố tình vi phạm” khi muốn dựng lên mái nhà của chính mình. Từ đây, nếu đất đã có quyền sử dụng hợp pháp, quy hoạch rõ ràng, người dân chỉ cần đăng ký xây dựng chứ không phải khổ sở đi “xin phép”.

Những câu chuyện “chung chi”, “bôi trơn”, “vượt rào”, “gặp khó dễ” trong xin GPXD từng được coi là bình thường giờ có thể sẽ dần lùi vào quá khứ. Không chỉ là sáng kiến địa phương, quyết định này của TP.HCM bắt nguồn từ chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Tại các phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 5 vừa qua, Thủ tướng đã nhiều lần nhấn mạnh: “Đất là của dân, đã có quyền sử dụng thì người dân có quyền xây nhà trên đó. Nếu đã có quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị cụ thể thì không cần phải xin GPXD nữa”.

Câu nói ấy không chỉ thể hiện tư duy cải cách tiến bộ mà còn truyền đi thông điệp: “Nhà nước cần thay đổi cách tiếp cận với người dân. Thay vì kiểm tra trước rồi cấp phép, nên chuyển sang hướng dẫn rõ và kiểm tra sau để giảm thời gian, giảm chi phí, giảm tiếp xúc không cần thiết – những mảnh đất “màu mỡ” cho tiêu cực phát sinh.

“Tôn chỉ mục đích” không còn là "cái cớ"

Nhiều người dân từng bị từ chối cấp GPXD với lý do đất chưa chuyển mục đích sử dụng phù hợp, dù họ đã sở hữu sổ đỏ. Cụm từ “không phù hợp mục đích quy hoạch” hay “chưa đáp ứng tiêu chuẩn kiến trúc” thường được vận dụng như một rào cản kỹ thuật để trì hoãn cấp phép. Trong khi đó, quy hoạch lại chậm điều chỉnh, dẫn đến tình trạng người dân bị kẹt giữa quy định và thực tế.

TP.HCM xem xét bỏ giấy phép xây dựng. Ảnh: Đình Sơn

Thực tế ấy khiến “tôn chỉ mục đích” trở thành cái cớ để trì hoãn, thậm chí gây tiêu cực. Trong nhiều vụ án tiêu cực liên quan đến GPXD, hành vi vòi vĩnh, nhận hối lộ thường đi kèm với lý do “giải quyết vướng mắc về mục đích đất”.

Với việc bỏ GPXD ở khu vực quy hoạch rõ ràng, chính quyền TP.HCM đã ngầm gửi đi “thông điệp” không còn ai có thể lạm dụng “mục đích sử dụng đất” để làm khó người dân.

Nếu mọi tiêu chuẩn đã được định hình từ quy hoạch và quy chế quản lý kiến trúc thì cơ quan công quyền không có lý do gì trì hoãn, càng không được lợi dụng quyền lực.

Không phải ngẫu nhiên mà người lao động lại vui mừng đến vậy khi nghe tin bỏ GPXD. Đó không chỉ là chuyện giảm một thủ tục. Đó là sự ghi nhận của Nhà nước đối với quyền sống, quyền an cư và sự chính đáng trong mơ ước của người dân lao động.

Một xã hội văn minh là nơi mà mọi công dân dù giàu hay nghèo đều có thể an tâm dựng mái nhà trên chính mảnh đất hợp pháp của mình. Việc bỏ GPXD là bước đi đúng đắn, nhân văn, và cần được nhân rộng.

Người lao động không mong gì hơn là được yên ổn làm ăn, xây dựng tổ ấm, không bị vướng víu vào những “tôn chỉ mục đích” vốn đã không còn phù hợp. Và hôm nay, họ có thể bắt đầu nuôi lại giấc mơ “an cư” với niềm tin lớn hơn rằng pháp luật đang đứng về phía họ.

Bộ Xây dựng “thúc” các địa phương đẩy nhanh tiến độ nhà ở xã hội, gỡ vướng cho doanh nghiệp Trước tình hình một số địa phương còn chậm trễ trong việc triển khai các dự án nhà ở xã hội, Bộ trưởng Bộ Xây ...

Người dân được khai thác dữ liệu gì về thị trường bất động sản từ 15/8? Đối với dự án, thông tin được cung cấp, gồm: Thông tin chung về dự án, chủ đầu tư, vị trị, pháp lý, quy hoạch ...