Người lao động không mua bán, cầm cố sổ bảo hiểm xã hội

Một số hình ảnh, thông tin hội nhóm, cá nhân. Ảnh: PV.

Gõ cụm từ cầm cố, thanh lý, mua bán sổ BHXH liệt ra ra trước mắt phóng viên hàng chục hội, nhóm khác nhau trên mạng xã hội Facebook. Các hội, nhóm đều có ít nhất 1.000 - 2.000 thành viên, nhiều đến gần 9.000 thành viên và cao hơn nữa, hoạt động sôi nổi hàng ngày.

Theo quan sát của phóng viên, đa số tài khoản tham gia đăng bài mua bán, cầm cố sổ BHXH đều ảo; có nhiều trường hợp để chế độ ẩn danh đăng bán, cầm cố sổ.

Quy tắc “bất di bất dịch” của những người mua, cầm cố, thanh lý sổ là không gặp mặt trực tiếp, sổ có thời gian càng gần ngày được nhận bảo hiểm một lần thì được mua, cầm cố nhanh hơn. Việc mua bán, cầm cố sổ đều đề nghị người sở hữu phải viết giấy ủy quyền. Số tiền thực nhận khi bán sổ sẽ bằng khoảng một nửa tổng số tiền nếu rút BHXH một lần, khi đến ngày.

Đóng vai một người đã nghỉ việc, nhận bảo hiểm một lần đầu năm 2025, phóng viên lân la với một tài khoản ẩn danh tự nhận cung cấp dịch vụ mua bán, thanh lý sổ. Phía tài khoản mạng xã hội này yêu cầu phóng viên chụp các tờ rời trong sổ BHXH để tính số tiền thực nhận.

Trong khi đó, một tài khoản khác ẩn danh cũng hối thúc phóng viên cung cấp các thông tin trong sổ.

Khi phóng viên hỏi ngược lại gặp mặt trực tiếp trao đổi, xem sổ giao dịch được không? Các tài khoản trên im lặng.

Luật sư Vũ Ngọc Hà - Giám đốc Trung tâm Tư vấn Pháp luật Công đoàn, thuộc LĐLĐ tỉnh Đồng Nai cho biết, sổ BHXH không được coi là một tài sản để đem ra giao dịch cầm cố, mua bán.

Theo luật sư, việc các nhân, tổ chức thực hiện cầm cố, mua bán sổ bảo hiểm ở đây là không hợp pháp. Việc trên được nếu có sẽ diễn ra bằng giấy ủy quyền. Khi đó, người muốn cầm cố, bán sổ phải làm giấy ủy quyền theo yêu cầu của người nhận cầm sổ, mua sổ để sau đó họ đi rút BHXH một lần.

Giám đốc Trung tâm Tư vấn Pháp luật Công đoàn khuyến cáo, NLĐ không nên cầm cố, mua bán sổ BHXH, tránh để bị trục lợi.

Liên quan đến vấn đề mua bán, cầm cố sổ BHXH, Trung tâm Truyền thông (BHXH Việt Nam) đã từng có công văn cho biết: BHXH là chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước, là trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội nhằm bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của NLĐ khi bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc qua đời...

Theo quy định của pháp luật hiện hành, sổ BHXH được cấp và giao cho từng NLĐ giữ để theo dõi việc đóng, hưởng các chế độ BHXH gắn với nhân thân từng NLĐ và là cơ sở để giải quyết các chế độ BHXH, BHTN. Đặc biệt khi đủ điều kiện, NLĐ sẽ được hưởng chế độ hưu trí và được cấp thẻ BHYT để an sinh, chăm sóc sức khỏe khi về già.

"Do đó, hoạt động mua bán, thu gom sổ BHXH dưới bất kể hình thức nào đều là hành vi trục lợi bất chính và bị xử lý nghiêm", Trung tâm Truyền thông khuyến cáo.

Nhằm góp phần ngăn chặn tình trạng này, BHXH các tỉnh sẽ tiếp tục tăng cường kiểm soát để phát hiện dấu hiệu trục lợi từ việc thu gom, mua bán sổ, như: Khi tiếp nhận hồ sơ đề nghị giải quyết hưởng BHXH một lần của NLĐ, kiểm soát, đối chiếu dữ liệu trên Hệ thống với thông tin trên sổ BHXH và đơn đề nghị, đảm bảo các thông tin của người hưởng thống nhất, kiểm tra tính pháp lý của giấy ủy quyền hoặc hợp đồng ủy quyền; kiểm tra, đối chiếu đảm bảo đủ điều kiện giải quyết hưởng BHXH một lần, các giấy tờ tùy thân của người nhận kết quả giải quyết hưởng BHXH một lần theo đúng quy định hiện hành; đảm bảo trả hồ sơ, trả tiền đúng cho NLĐ hoặc người được ủy quyền hợp pháp…

BHXH Việt Nam cảnh báo tới người dân, NLĐ cần nêu cao cảnh giác hơn nữa để không bị lôi kéo, xúi giục và tham gia mua bán, cầm cố sổ BHXH để đảm bảo quyền lợi an sinh chính đáng cho bản thân mình, đồng thời kịp thời phát hiện, chủ động tố giác các hành vi vi phạm liên quan tới cơ quan công an để xử lý theo quy định.

Xem thêm: Hành vi mua bán, cầm cố sổ BHXH có bị phạt tù không?