Kế toán viên hãy cẩn thận: AI đang đến gần!

Các công việc như kế toán tài sản, kế toán tiền lương hay kế toán sản xuất có thể được tự động hóa hoàn toàn. Trước viễn cảnh này, các kế toán viên, chủ doanh nghiệp, chuyên gia kinh tế và cơ quan quản lý nhà nước đang có những phản ứng khác nhau. Liệu AI là cơ hội để ngành kế toán tiến lên một tầm cao mới hay sẽ là hồi chuông "báo tử" cho hàng triệu lao động?

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi cục diện của nhiều ngành nghề, trong đó có kế toán.

AI đang tác động mạnh mẽ đến ngành kế toán, vốn lâu nay gắn liền với các công việc tính toán, ghi nhận và phân tích tài chính. Hiện nay, AI có thể tự động xử lý hóa đơn, đối soát chứng từ, phát hiện sai sót, phân tích dữ liệu tài chính và dự báo dòng tiền với độ chính xác cao. Điều này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa vận hành, giảm chi phí và hạn chế rủi ro.

Nghề kế toán có còn cần thiết trong tương lai?

Báo cáo từ công ty Datarails – chuyên về phần mềm tài chính – chỉ ra rằng nhu cầu về kỹ năng AI trong ngành tài chính đang gia tăng nhanh chóng. AI không còn chỉ là một công cụ hỗ trợ, mà đang trở thành yếu tố bắt buộc đối với những người làm kế toán.

Một nghiên cứu trên 37 kế toán viên tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ cho thấy, có đến 33 công việc kế toán có thể được tự động hóa hoàn toàn. Chỉ còn lại 4 nhiệm vụ chính vẫn cần con người đảm nhận, bao gồm: Thanh toán; Làm việc với cơ quan thuế; Kiểm toán; Tư vấn tài chính. Điều này đặt ra câu hỏi lớn: Liệu kế toán viên có còn cần thiết trong tương lai?

Anh Trần Hữu Nam, kế toán trưởng của một doanh nghiệp sản xuất tại Hà Nội chia sẻ hiện tại chúng tôi đã áp dụng phần mềm kế toán tự động cho 80% công việc hàng ngày.

"Trước đây, tôi có một đội ngũ 5 người, giờ chỉ còn lại 2 người để đảm nhiệm những công việc phức tạp hơn. Chúng tôi không chống lại AI, nhưng thực tế là AI đang làm thay đổi ngành nghề này rất nhanh", anh Nam nói.

Với những kế toán viên đã quen với công việc truyền thống, nỗi lo bị mất việc là rất thực tế. Anh Nguyễn Văn Hiếu, một kế toán viên lâu năm tại TP.HCM, cho biết đã làm kế toán hơn 15 năm và vẫn quen với cách làm việc thủ công. “Tôi không rành về công nghệ và rất sợ rằng mình sẽ không thể bắt kịp với xu hướng AI", anh Hiếu bày tỏ.

Tuy nhiên, không phải ai cũng bi quan. Chị Lê Phương Linh, kế toán tại một công ty công nghệ, cho rằng AI mang lại nhiều lợi ích hơn là rủi ro: "Nếu chúng ta học cách sử dụng AI như một công cụ, công việc kế toán sẽ trở nên dễ dàng hơn. AI có thể giúp chúng tôi phân tích số liệu nhanh hơn, nhưng các quyết định tài chính cuối cùng vẫn cần con người”.

Với sự phát triển của các phần mềm tự động hóa, nhiều công việc kế toán truyền thống đang dần trở nên lỗi thời.

Về phía doanh nghiệp, việc ứng dụng AI trong kế toán mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt là giảm chi phí nhân sự. Theo ông Nguyễn Văn Hải, CEO của một công ty logistics chúng tôi từng chi hàng trăm triệu đồng mỗi năm để duy trì bộ phận kế toán. Nhưng nhờ AI chi phí này giảm đáng kể, đồng thời hạn chế rủi ro do sai sót từ con người.

Dù vậy, không phải doanh nghiệp nào cũng sẵn sàng cho sự chuyển đổi này. Ông Phạm Đức Dũng, chủ một công ty thương mại nhỏ tại TP.HCM lo ngại việc triển khai AI đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu cao và nhân viên hiện tại của ông chưa sẵn sàng để thích nghi.

"AI rất hữu ích, nhưng tôi vẫn cần kế toán viên để kiểm tra và xử lý những tình huống phức tạp. Không thể để một cỗ máy quyết định tất cả về tài chính của công ty", ông Dũng chia sẻ.

Mặc dù AI có thể thay thế phần lớn công việc kế toán, nhưng vẫn có một số nhiệm vụ yêu cầu sự tham gia của con người. Đơn cử, thanh toán và kiểm soát dòng tiền. AI có thể đưa ra đề xuất, nhưng con người vẫn cần quyết định khi nào thanh toán để tối ưu dòng tiền.

Làm việc với cơ quan thuế. Kiểm tra, giải trình số liệu và xử lý tranh chấp thuế vẫn cần con người. Kiểm toán và quản lý rủi ro. AI có thể phát hiện lỗi sai, nhưng việc đưa ra quyết định xử lý vấn đề vẫn thuộc về kế toán viên. Tư vấn tài chính chiến lược. AI có thể phân tích dữ liệu, nhưng việc đề xuất chiến lược tài chính tối ưu vẫn cần chuyên gia.

Sẽ tồn tại nhưng với một diện mạo khác

Trước viễn cảnh 80% nhân sự kế toán có thể bị thay thế bởi AI trong vòng 3 năm tới, đại diện các bộ, ngành quản lý lao động, tài chính, giáo dục và doanh nghiệp đã có những quan điểm đáng chú ý. Mặc dù công nghệ mang đến sự tối ưu hóa và giảm chi phí, nhưng nó cũng đặt ra nhiều thách thức đối với thị trường lao động và chính sách đào tạo nguồn nhân lực.

Mặc dù AI có thể thay thế phần lớn công việc kế toán, nhưng vẫn có một số nhiệm vụ yêu cầu tư duy chiến lược, đạo đức nghề nghiệp và khả năng thương lượng – những yếu tố mà máy móc chưa thể đảm nhận.

Là cơ quan quản lý lao động và việc làm, Bộ Nội vụ nhận thức rõ tác động của AI đến thị trường lao động, đặc biệt là ngành kế toán – một lĩnh vực có số lượng lao động lớn. Một chuyên viên Bộ Nội vụ nhận định, sự phát triển của AI không chỉ ảnh hưởng đến kế toán mà còn lan rộng sang nhiều ngành nghề khác. Chúng ta không thể chống lại xu hướng này, nhưng phải có giải pháp để chuyển đổi lực lượng lao động, tránh tình trạng thất nghiệp hàng loạt.

Theo vị chuyên viên này, thay vì lo ngại về việc mất việc làm, kế toán viên cần tập trung vào những kỹ năng mà AI chưa thể thay thế, chẳng hạn như tư duy chiến lược, kiểm toán, tư vấn tài chính và làm việc với cơ quan thuế.

Dưới góc độ quản lý tài chính, Bộ Tài chính cho rằng AI không làm mất đi nhu cầu về kế toán viên mà sẽ thay đổi bản chất công việc này. Đại diện Cục Quản lý Giám sát Kế toán và Kiểm toán (Bộ Tài chính) cho biết kế toán viên truyền thống với công việc nhập liệu, lập báo cáo tài chính sẽ dần bị thay thế bởi AI. Nhưng kế toán không biến mất, mà sẽ chuyển sang các vai trò mang tính quản trị tài chính và kiểm soát rủi ro.

Vị này nhấn mạnh, các doanh nghiệp cần chuẩn bị sẵn sàng cho sự chuyển đổi này bằng cách nâng cao trình độ nhân sự kế toán, ứng dụng công nghệ và đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý về tài chính.

Trước nguy cơ hàng chục nghìn kế toán viên có thể mất việc, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những động thái nhằm điều chỉnh chương trình giảng dạy ngành kế toán tại các trường đại học.

Đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết hiện nay hầu hết chương trình đào tạo kế toán tại các trường đại học vẫn tập trung vào những công việc truyền thống như ghi chép sổ sách, lập báo cáo tài chính – những nhiệm vụ mà AI có thể thay thế. Bộ đang thúc đẩy việc cập nhật chương trình giảng dạy, tích hợp các môn học về phân tích dữ liệu, AI trong tài chính và tư duy chiến lược.

Đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh, trong tương lai sinh viên kế toán cần phải biết cách làm việc với công nghệ, sử dụng các phần mềm kế toán hiện đại và nắm vững tư duy phân tích tài chính thay vì chỉ dừng lại ở các thao tác nhập liệu đơn thuần. Nếu không thay đổi, sinh viên ngành kế toán sau khi tốt nghiệp sẽ đối mặt với nguy cơ thất nghiệp rất cao.

"Việc sử dụng AI không có nghĩa là loại bỏ hoàn toàn con người khỏi quy trình tài chính. Chúng ta cần có một cơ chế kiểm soát để đảm bảo AI hoạt động minh bạch, tránh những rủi ro tài chính mà doanh nghiệp có thể gặp phải khi phụ thuộc hoàn toàn vào công nghệ", đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo nói.

Kế toán trong tương lai sẽ không còn là người "gõ số" mà sẽ đóng vai trò tư vấn tài chính, quản lý rủi ro và chiến lược tài chính cho doanh nghiệp.

Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu điều chỉnh các tiêu chuẩn kế toán, kiểm toán và báo cáo tài chính để phù hợp với bối cảnh công nghệ mới, đảm bảo rằng doanh nghiệp ứng dụng AI một cách có trách nhiệm.

Là tổ chức đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đánh giá việc ứng dụng AI trong kế toán là một bước tiến quan trọng giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động tài chính.

Một chuyên gia nghiên cứu chính sách của VCCI, chia sẻ, AI mang lại lợi ích lớn cho doanh nghiệp, giúp giảm chi phí nhân sự và nâng cao độ chính xác trong kế toán. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có đủ điều kiện để triển khai công nghệ này một cách hiệu quả.

Theo chuyên gia này, các doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược chuyển đổi số hợp lý, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào AI mà vẫn giữ lại những nhân sự kế toán có kinh nghiệm để kiểm soát rủi ro. Thay vì sa thải kế toán viên, doanh nghiệp nên đầu tư đào tạo nhân sự để họ có thể sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ, từ đó nâng cao năng suất làm việc.

VCCI cũng đang phối hợp với các tổ chức đào tạo để hỗ trợ doanh nghiệp trong việc ứng dụng AI, đảm bảo quá trình chuyển đổi không gây ra biến động quá lớn trong hoạt động tài chính.

AI đang thay đổi ngành kế toán một cách sâu rộng, nhưng thay vì nhìn nhận nó như một mối đe dọa, kế toán viên và doanh nghiệp cần xem đây là cơ hội để nâng cao hiệu suất và tối ưu hóa công việc.

Ngành kế toán vẫn sẽ tồn tại, nhưng với một diện mạo khác. Những ai biết cách tận dụng công nghệ sẽ là những người chiến thắng trong cuộc đua việc làm của tương lai. Vấn đề đặt ra là: Kế toán viên đã sẵn sàng thay đổi hay chưa?

Cơ hội và thách thức cho ngành Ngân hàng trong kỷ nguyên dữ liệu và trí tuệ nhân tạo Hiện nay, việc áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu trong hoạt động ngân hàng góp phần mang ...

AI tạo sinh và tương lai việc làm: Động lực thúc đẩy tăng trưởng năng suất và sự sáng tạo Trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi cách thức làm việc trong kỷ nguyên số, giúp tối ưu hóa quy trình và thúc ...

Nâng cao kỹ năng và tái đào tạo: Chìa khóa thành công trong kỷ nguyên AI Khi trí tuệ nhân tạo (AI) tiếp tục định hình lại các ngành công nghiệp, tầm quan trọng của việc tái đào tạo và nâng ...