Người trồng sen Huế điêu đứng theo mưa lũ dị thường

Do ảnh hưởng bão số 1, trong 4 ngày từ 10 đến 13/6 trên địa bàn TP Huế có mưa to đến rất to đã gây thiệt hại đến nghề trồng sen xứ Huế.

"Khóc ròng” theo mưa lũ

Hệ thống hồ, thủy đạo quanh kinh thành Huế và các di tích xứ Huế lẽ ra những ngày này hoa sen đã khoe sắc, có nơi sẽ đang mùa thu hoạch, chế biến các sản phẩm từ sen; khách du lịch cũng sẽ đông đúc thưởng ngoạn, chụp hình, trải nghiệm với sen Huế... Thế nhưng khắp nơi đều chìm ngập, mặt hồ mịt mù và nổi dày bong bóng mưa. Sen Huế chẳng thấy đâu.

Chị Phạm Thị Diệu Huyền, chủ doanh nghiệp và là người trồng sen Huế thẩn thờ theo dòng nước nhấn chìm vô vàn sen Huế mà chị đầu tư ở các hồ thuộc di tích Huế. Ảnh: D.H

Ba ngày qua là 3 ngày mất ăn mất ngủ với đôi vợ chồng trẻ khởi nghiệp gắn với “nghiệp” sen: chị Phạm Thị Diệu Huyền và anh Trần Tuấn Anh, chủ doanh nghiệp Mộc Truly. Dù mới khởi nghiệp trong vài năm nay, nhưng đây là một doanh nghiệp trẻ, nhiều triển vọng và có những thành công bước đầu khi phát triển thị trường quà tặng xứ Huế bằng các sản vật từ sen Huế.

Cách nay ít hôm, mới thấy hai vợ chồng mướt mồ hôi nhưng vẫn nụ cười rạng rỡ khi thực hiện thực cảnh “làm nông” cho một chương trình của đài truyền hình trung ương. Thế mà hôm nay, đứng ngay bên cạnh Hộ thành hào, thủy đạo quanh kinh thành Huế được Mộc Truly trồng sen Huế nhiều năm qua, gương mặt chị Huyền buồn rũ rượi, không phân biệt được đâu là mưa, đâu là nước mắt.

Nỗi buồn người nông dân trồng sen ở men kinh thành Huế khi sen thiệt hại nặng do mưa lũ dị thường trong ngày hè. Ảnh: D.H

Hệ thống thủy đạo, hồ sen quanh các di tích vốn được quản lý bởi cơ quan nhà nước, nhưng để phát triển, bảo tồn sen Huế, nhất là góp phần làm đẹp cảnh quang, nâng cao thu nhập, việc liên doanh liên kết hoặc cho thuê diện tích mặt nước để các doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá thể trồng, chăm sóc sen được thực hiện trong khoản 5 năm trở lại đây. Mộc Truly làm một trong những doanh nghiệp nhận trồng nhiều diện tích sen trắng, sen cổ Huế, đưa cây sen Huế không chỉ là “nông sản”, “đặc sản” mà còn mang ý nghĩa tăng thêm các giá trị về di sản.

Khi cây sen ở quanh di tích Huế gặp điều kiện thời tiết thuận lợi. Ảnh: Đ.T

Chị Huyền kể những ngày qua cứ đọc những dòng tin báo từ người lao động, những người chăm sóc sen của chị báo về điện thoại và cả những bản tin dự báo mưa bão, là “đau từng khúc ruột”. “Sen năm nay trồng, rồi lại chết, mình lại trồng. Mấy lần trồng nên giờ chỉ đang ra lá trải, gặp thời tiết như thế này thì bao hy vọng trôi theo dòng nước. Hồ sen mất trắng, các bác nông dân không có việc làm, các cô không có hoa để xếp; cái máy sấy mới mua bị công nợ, nhân viên không có việc làm; rồi thuế, thị trường thì không trả giá đúng đâu là hàng thật đâu là giả... vô cùng khó khăn.”, chị Huyền chia sẻ.

Xoay xở bám trụ

Không chỉ tại khu vực kinh thành, mà vùng ven đô sen cũng chịu thiệt hại theo mưa lũ. Cánh đồng Thanh Lam ở phường Thủy Phương, thị xã Hương Thủy lẽ ra những ngày này là cánh đồng sen nở rộ, nhưng đìu hiu buồn bã theo những trận mưa nhưu trút nước.

Không còn bóng dáng "Sen Tịnh" ở hồ Tịnh Tâm, thắng cảnh ở kinh thành Huế. Ảnh: H.T

Còn tại Hồ Tịnh Tâm, một trong những thắng cảnh nổi tiếng ở nội thành Huế, nổi tiếng với “sen Tịnh” hiện chỉ thấy một màu phẳng lặng. Những cây sen trắng, “sen Tịnh” đang hứa hẹn cho vụ mùa bội thu và làm đẹp thêm cho phong cảnh xứ Huế trong hơn 1 tháng tới đã bị mưa lớn nhấn chìm, trên mặt hồ rộng lớn chỉ còn lác đác một số lá sen trôi lững lờ.

Cùng tâm trạng với chị Huyền, ông Hoàng Thao, người trồng sen lâu năm ở hồ Tịnh Tâm và cũng là chủ một cơ sở bán các sản phẩm sen Huế nổi tiếng ở đường Đinh Tiên Hoàng, nội thành Huế, buồn bã cho biết năm nay sen Huế nói chung và sen Tịnh mất mùa. Cây sen xứ Huế được trồng vào khoảng tháng 4 âm lịch, đến khoảng rằm tháng 5 và tháng 6 là chính vụ thu hoạch. Năm nay do thời tiết bất thường, không thuận lợi nên người trồng sen xuống giống chậm khoảng 1 tháng. Trồng sen trễ đã khó khăn, nay gặp mưa lũ giữa ngày hè khiến người trồng sen trắng tay.

Hồ sen trắng, sen cổ Huế ở di tích Điện Voi Ré, phường Thủy Biều, TP Huế ngập chìm và hư hại khó vớt vát. Ảnh: Đ.T

“Chưa khi nào người trồng sen có thể dự đoán và đón đợt mưa dị thường như lần này. Lá là bộ thở của cây sen. Sen chỉ cần ngập một giờ là cây chết. Rất khó để cứu vãn”, ông Thao bùi ngùi.

Nghề trồng sen phát triển những năm gần đây ở TP Huế, nhất là cây sen cao sản thay cho số diện tích trồng lúa kém năng suất. Nếu thuận lợi, cây sen có thể cho thu nhập cao 3 – 4 lần so với trồng lúa. Riêng đối với giống sen trắng, sen cổ xứ Huế, cây sen không chỉ cho thu hoạch nguồn hạt, củ, ngó, mà hoa sen góp phần tô điểm thêm hương sắc cho cảnh quang vốn quyến rũ của xứ kinh kỳ. Đây cũng là lý do mà các hồ, thủy đạo ở nhiều di tích Huế sau nhiều năm bỏ hoang, nhiều năm trở lại đây vào mùa sen nở lung linh, bát ngát.

Cánh đồng sen ở đồng Thanh Lam (thị xã Hương Thủy, TP. Huế) chỉ còn vài chiếc lá sen trôi lác đác. Ảnh: Đ.T

Theo quy hoạch của ngành Nông nghiệp thành phố Huế, đến năm 2025 diện tích sen khoảng 745ha. Kinh phí đầu tư cho mỗi vụ ít thì vài chục triệu đồng, nhiều lên đến hằng trăm triệu đồng/hộ. Cùng với cây sen cao sản, tái tạo, nuôi dưỡng và chăm sóc cây sen trắng Huế, sen cổ là một trong những hướng phát triển đã và đang được ngành nông nghiệp khuyến khích.

Tuy nhiên, ai cũng biết cây sen vốn nhạy cảm với môi trường, chỉ cần nước bẩn, môi trường sống kém thì sen không phát triển, thất thu. Đây cũng chính là lý do mà người trồng sen cổ, sen trắng Huế như chị Huyền, ông Thao được xem có phần mạo hiểm.

Tất nhiên, ngoài những tính toán hợp lý, khoa học, thời tiết thuận lợi sẽ giúp cho những người yêu Huế bản lĩnh này bám trụ, phát triển và tạo nhiều việc làm cho người lao động; góp phần làm đa dạng hóa sản phẩm du lịch, quà tặng xứ Huế.

Chị Phạm Thị Diệu Huyền cho biết thêm, doanh nghiệp chị hiện trồng khoảng 20ha sen ở nhiều địa điểm khác nhau, từ thành thị đến nông thôn, trong đó chủ yếu là sen trắng, sen cổ Huế. Theo thực tế mưa lũ số diện tích cứu vãn chỉ có thể vài ba hecta. Hàng trăm triệu đồng đầu tư nguồn giống, phân bón, nhân công... đều đã thiệt hại theo đợt mưa lũ dị thường, tuy nhiên việc làm của nhân viên, người lao động ảnh hưởng mới là bài toán khó.

“Tụi mình cũng sẽ cố gắng để bám trụ, tìm cách vượt qua khó khăn này. Chẳng hạn như liên kết với những hộ trồng sen khác, hoặc tìm nguồn nguyên liệu làm sản phẩm khác trong lúc phục hồi lại cây sen và sản phẩm từ sen thời gian tới”, chị Diệu Huyền chia sẻ thêm.