Quản lý dạy thêm, học thêm: Khi giáo viên phải gánh trọng trách doanh nghiệp

Trước khi Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT có hiệu lực, nhiều giáo viên tổ chức dạy thêm tại nhà hoặc tại các trung tâm một cách linh hoạt mà không cần đăng ký kinh doanh. Tuy nhiên, theo quy định mới, bất kỳ ai tổ chức dạy thêm có thu tiền đều phải đăng ký hộ kinh doanh hoặc thành lập công ty theo Luật Doanh nghiệp.

Việc giáo viên muốn mở lớp dạy thêm không còn đơn giản là một hoạt động giáo dục mà trở thành một mô hình kinh doanh, với tất cả các trách nhiệm pháp lý, kế toán và tài chính đi kèm. Ảnh minh họa

Điều này khiến nhiều giáo viên lâm vào tình thế khó khăn, bởi giáo viên công lập không thể đứng tên đăng ký kinh doanh do bị ràng buộc bởi Luật Viên chức. Việc thành lập công ty không chỉ là một thủ tục hành chính mà còn đòi hỏi các điều kiện nghiêm ngặt về tài chính, kế toán và thuế. Chi phí vận hành một công ty, bao gồm thuê kế toán, đóng thuế môn bài, bảo hiểm, phí kiểm toán… tạo thêm áp lực tài chính.

Kế toán "vào cuộc", giáo viên “đau đầu” vì "cơn lốc" chi phí

Theo chia sẻ của nhiều giáo viên, họ cảm thấy việc hợp pháp hóa hoạt động dạy thêm đã không còn là lựa chọn dễ dàng mà trở thành một bài toán đầy thách thức. Để có thể vận hành công ty dạy thêm theo đúng quy định, giáo viên phải đối mặt với hàng loạt khoản chi phí.

Bao gồm, chi phí cố định khi thành lập công ty như lệ phí đăng ký doanh nghiệp từ 100.000 đồng đến 300.000 đồng. Lệ phí môn bài từ 1 triệu đồng đến 3 triệu đồng/năm tùy theo vốn điều lệ. Chi phí công chứng hồ sơ từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng.

Chi phí duy trì hoạt động, gồm thuê kế toán hoặc dịch vụ kế toán từ 1,5 triệu đồng đến 3 triệu đồng/tháng. Thuế thu nhập doanh nghiệp 20% lợi nhuận. Thuế giá trị gia tăng nếu doanh thu vượt 100 triệu đồng/năm từ 5 đến 10% doanh thu. Chi phí phòng cháy chữa cháy tối thiểu 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng. Chi phí thuê mặt bằng (nếu không dạy tại nhà) từ 3 triệu đồng đến 10 triệu đồng/tháng.

Tổng cộng, một công ty dạy thêm có thể phải chi trả hàng chục triệu đồng mỗi năm chỉ để duy trì hoạt động hợp pháp. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu giáo viên có thực sự đủ nguồn lực để vận hành mô hình kinh doanh này?

Cô giáo Nguyễn Thị Hương, giáo viên dạy Toán (Hà Nội) đồng ý với việc quản lý dạy thêm để tránh tình trạng thương mại hóa giáo dục, nhưng yêu cầu phải đăng ký kinh doanh và chịu các khoản thuế, phí như một doanh nghiệp là quá sức đối với giáo viên.

“Nhiều người như tôi chỉ mở lớp học nhỏ tại nhà để hỗ trợ học sinh yếu kém, chứ không kinh doanh lớn. Việc phải thuê kế toán, đóng thuế doanh nghiệp và tuân thủ các quy định pháp lý khiến tôi cảm thấy bị áp lực quá lớn”, cô giáo Nguyễn Thị Hương nói.

Một giáo viên muốn mở lớp dạy thêm theo đúng quy định sẽ phải đối mặt với một loạt chi phí. Ảnh minh họa

Cô giáo Lê Thị Phương Dung, giáo viên Lý (TP.HCM) cho biết đã tìm hiểu để đăng ký hộ kinh doanh nhưng bị từ chối vì không có mã ngành phù hợp. Khi chuyển sang thành lập công ty, chi phí lại quá lớn. “Nhiều đồng nghiệp của tôi đã quyết định bỏ dạy thêm vì không đủ tài chính để đáp ứng các yêu cầu pháp lý”, cô Dung nói.

Bình luận về việc thành lập công ty dạy thêm, PGS,TS. Nguyễn Văn An, chuyên gia giáo dục (ĐHQG Hà Nội) cho rằng chính sách này xuất phát từ mục tiêu tốt là minh bạch hóa và quản lý chặt chẽ hoạt động dạy thêm, học thêm. Tuy nhiên, điểm bất hợp lý nằm ở chỗ nó áp dụng chung một cách cứng nhắc cho mọi mô hình, từ giáo viên dạy thêm tại nhà đến trung tâm lớn.

“Thực tế, giáo viên chỉ dạy từ 5 đến 10 học sinh mỗi lớp mà phải đăng ký doanh nghiệp và tuân thủ mọi quy định như một công ty có hàng trăm nhân viên là không hợp lý”, PGS,TS. Nguyễn Văn An nhấn mạnh.

Theo TS. Lê Thị Minh, chuyên gia giáo dục độc lập tại các nước việc giáo viên mở lớp dạy thêm không bị ràng buộc chặt chẽ như thế này. “Ở Việt Nam, thay vì buộc giáo viên thành lập doanh nghiệp, chúng ta có thể tạo ra một cơ chế cấp phép đơn giản hơn. Ví dụ, một hệ thống đăng ký online để giáo viên có thể hoạt động hợp pháp mà không cần phải chịu các gánh nặng như một doanh nghiệp thực thụ”, TS. Lê Thị Minh đề xuất.

Quy định chồng chéo, giáo viên có thể bị xử phạt oan

Một trong những yêu cầu gây nhiều tranh cãi nhất là việc giáo viên phải thuê kế toán hoặc sử dụng dịch vụ kế toán để đảm bảo tuân thủ quy định về báo cáo tài chính.Theo quy định pháp luật, bất kỳ doanh nghiệp nào cũng phải kê khai thuế, lập báo cáo tài chính định kỳ.

Bên cạnh gánh nặng tài chính, quá trình xin giấy phép cũng vô cùng phức tạp. Giáo viên muốn dạy thêm hợp pháp phải thực hiện nhiều bước thủ tục. Ảnh minh họa

Nếu không có kế toán, giáo viên sẽ khó có thể tự thực hiện những thủ tục phức tạp như kê khai thuế GTGT, báo cáo thu nhập doanh nghiệp, quyết toán thuế cuối năm.Việc nhờ dịch vụ kế toán thuê ngoài cũng tốn kém và không phải lúc nào cũng đảm bảo chất lượng.

Tuy nhiên, có một nghịch lý: Giáo viên dạy thêm không phải doanh nhân hay chủ doanh nghiệp chuyên nghiệp. Họ chỉ đơn thuần muốn mở lớp dạy thêm để hỗ trợ học sinh, nhưng lại bị buộc phải vận hành như một công ty thực thụ.

Nêu ý kiến về vấn đề này, luật sư Lưu Thị Quỳnh Trang, Giám đốc Công ty Luật TNHH Lưu Trang cho rằng các thủ tục pháp lý khi đăng ký hộ kinh doanh hoặc thành lập công ty không đơn giản. Giáo viên thường không có kinh nghiệm trong lĩnh vực này, trong khi các hướng dẫn từ cơ quan chức năng vẫn còn khá mơ hồ.

“Nhiều trường hợp bị từ chối đăng ký vì không có mã ngành phù hợp, dẫn đến việc giáo viên phải tìm cách lách luật hoặc bỏ nghề", luật sư Lưu Thị Quỳnh Trang bày tỏ.

Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Hoài Nam, chuyên gia tư vấn pháp lý doanh nghiệp cho biết bên cạnh việc đăng ký kinh doanh, giáo viên còn phải tuân thủ hàng loạt quy định về thuế, kế toán, bảo hiểm xã hội, phòng cháy chữa cháy…

Nếu không có những điều chỉnh linh hoạt, Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT có thể sẽ không đạt được mục tiêu ban đầu, mà ngược lại còn tạo ra những hệ lụy tiêu cực cho cả giáo viên và học sinh. Ảnh minh họa

“Điều này khiến họ gặp khó khăn rất lớn, nhất là khi thu nhập từ dạy thêm không cao. Do đó, cần có một cơ chế đặc thù cho giáo viên, chẳng hạn như miễn hoặc giảm thuế đối với hộ kinh doanh giáo dục quy mô nhỏ”, luật sư Nguyễn Hoài Nam nói.

Trước những ràng buộc chặt chẽ và chi phí ngày càng cao, nhiều giáo viên chia sẻ rằng họ buộc phải tìm cách "lách luật" để tiếp tục duy trì hoạt động dạy thêm, như nhờ người thân đứng tên đăng ký công ty. Điều này có thể dẫn đến tranh chấp pháp lý nếu phát sinh mâu thuẫn.

Không đăng ký mà hoạt động chui. Nếu bị phát hiện, giáo viên có thể bị xử phạt từ 5 triệu đồng đến 15 triệu đồng. Chuyển sang dạy thêm trực tuyến. Một số giáo viên chọn hình thức này để tránh quy định đăng ký kinh doanh, nhưng vẫn đối mặt với những bất cập liên quan đến thuế và kiểm soát chất lượng.

Một chính sách cần được đánh giá lại

Một câu hỏi lớn đặt ra: Liệu chính sách này có đang vô tình đẩy nhiều giáo viên vào tình thế vi phạm pháp luật thay vì giúp họ hoạt động hợp pháp?

Với những giáo viên chỉ mở lớp nhỏ, thu nhập từ dạy thêm không cao, việc phải chịu những khoản chi phí này khiến họ không thể duy trì hoạt động. Ảnh minh họa

Bộ Giáo dục và Đào tạo cho rằng, việc yêu cầu giáo viên đăng ký kinh doanh khi dạy thêm nhằm mục đích minh bạch hóa tài chính, đảm bảo chất lượng giảng dạy và tránh tình trạng ép buộc học sinh học thêm.

“Trước đây, có nhiều trường hợp giáo viên mở lớp nhưng không khai báo, thu tiền không minh bạch, hoặc ép học sinh phải tham gia học thêm. Do đó, việc quản lý theo mô hình doanh nghiệp là cần thiết để đảm bảo sự công bằng và minh bạch”, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh.

Còn theo Bộ Tài chính, việc giáo viên mở lớp dạy thêm là một hoạt động có thu nhập, và theo luật, bất kỳ ai có thu nhập từ hoạt động kinh doanh đều phải kê khai và đóng thuế.

“Chúng tôi hiểu rằng giáo viên gặp khó khăn trong việc thực hiện các thủ tục này, nhưng không thể để tình trạng thất thu thuế kéo dài. Tuy nhiên, chúng tôi cũng đang xem xét các chính sách hỗ trợ, chẳng hạn như miễn giảm thuế cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ trong lĩnh vực giáo dục”, đại diện Bộ Tài chính nói.

UBND TP Hà Nội nhận thấy quy định mới đang gây ra một số khó khăn cho giáo viên, đặc biệt là về thủ tục đăng ký và mã ngành kinh doanh. “Chúng tôi sẽ kiến nghị xem xét bổ sung mã ngành phù hợp để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho giáo viên khi đăng ký hoạt động, đại diện UBND TP Hà Nội đề xuất.

Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT là một bước tiến trong việc quản lý chặt chẽ hơn hoạt động dạy thêm, nhưng đồng thời cũng tạo ra nhiều khó khăn cho giáo viên. Khi buộc phải vận hành như một doanh nghiệp với hàng loạt chi phí và thủ tục phức tạp, nhiều giáo viên cảm thấy áp lực hơn là được hỗ trợ.

Việc quản lý dạy thêm là cần thiết, nhưng nếu chính sách quá chặt chẽ và đặt ra những rào cản không phù hợp, nó có thể khiến giáo viên rơi vào tình thế khó khăn và làm giảm cơ hội học tập của học sinh. Ảnh minh họa

Một trong những yêu cầu đáng chú ý nhất là bất kỳ ai tổ chức dạy thêm có thu tiền đều phải đăng ký hộ kinh doanh hoặc thành lập công ty theo Luật Doanh nghiệp. Thoạt nhìn, đây có vẻ là một biện pháp hợp lý để quản lý và minh bạch hóa hoạt động dạy thêm.

Tuy nhiên, khi đi sâu vào thực tế, giáo viên - những người vốn chỉ tập trung vào chuyên môn giảng dạy lại bị đẩy vào tình thế phải vận hành như một doanh nghiệp thực thụ với vô số quy định và thủ tục rắc rối.

Việc giáo viên muốn mở lớp dạy thêm không còn đơn giản là một hoạt động giáo dục mà trở thành một mô hình kinh doanh, với tất cả các trách nhiệm pháp lý, kế toán và tài chính đi kèm. Điều này dẫn đến những bất cập lớn mà không phải ai cũng có thể đáp ứng được.

Để chính sách này thực sự đi vào thực tiễn, cần có những điều chỉnh linh hoạt, đảm bảo vừa quản lý hiệu quả vừa không gây khó khăn không cần thiết cho những người làm giáo dục. Nếu không, thay vì giúp giáo viên và học sinh có một môi trường học tập tốt hơn, quy định mới có thể sẽ trở thành một rào cản lớn cho chính những người trực tiếp đứng lớp.

Trước thực tế này, cần có một cuộc đối thoại giữa các bên liên quan để tìm ra giải pháp hài hòa giữa mục tiêu quản lý nhà nước và quyền lợi của giáo viên. Một chính sách hợp lý hơn sẽ giúp giáo viên có thể hoạt động hợp pháp mà không bị áp lực tài chính và pháp lý quá lớn.

Để không còn chuyện “bắt quả tang cô giáo dạy thêm” Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố dự thảo thông tư, trong đó giáo viên trường công được dạy thêm ngoài nhà trường ...

Siết dạy thêm và bài toán của thầy cô Thông tư 29 trước Tết Ất Tỵ đã làm nhiều giáo viên hoang mang khi không được dạy thêm trong nhà trường. Rất nhiều lời ...

Quản lý dạy thêm, học thêm: “Cần một cuộc đối thoại thẳng thắn” Từ việc không thể đứng tên pháp nhân để đăng ký kinh doanh đến những yêu cầu khắt khe về cơ sở vật chất, nhiều ...